pkm osinski
37

111 i Przekładnie

rys. 5.23. Łatwo zauważyć, żc naciski w punktach jednoparowego przyporu /łlubfi mogą być większe, po można uwzględnić za pomocą współczynników Z_B, Z_D, ajj

oraz o_HD = Z_Do_M.    (5,112)

Współczynniki Z_B, Z_D służą do transformacji naprężenia stykowego, obliczoot go dła punktu C na naprężenie stykowe odpowiednio w punkcie B lub D. Oh zębów skośnych, przy c_B > 1 przyjmuje się Z_B = Z_D = 1. Dla zębów prostych sj lo wartości nieco większe od jedności; wzory szczegółowe podano w ISODIS-63M Dla przełożeń u 1,5 nąjczęściej Z„ = 1 również dla zębów prostych. W przekładniach ogólnego przeznaczenia można te współczynniki pomijać.

Naprężenia styków dopuszczalne określa się według naprężenia graniczne;; z uwzględnieniem współczynnika bezpieczeństwa

&HO    °Mlim Z_NZ_L Z_R Z_y Z_R. Z_x

SB* * ć-*-o-»    W

ÓHmln'    Hllinte

przy czym minimalny współczynnik bezpieczeństwa S,_łmln uwzględnia ograniczone zaufanie do wartości przyjmowanych parametrów. Zwykle przyjmuje się tutij

Naprężenie stykowe graniczne zęba a_HC zależy głównie od granicy wytrzynuloń zmęczeniowej stykowej materiału o_HUm. Zależy ono też od dodatkowych czynniki*, np. od skuteczności smarowania, stanu warstwy wierzchniej itp., co ujmujem; odpowiednimi współczynnikami we wzorze

Granicę wytrzymałości zmęczeniowej stykowej o_H1(m przyjmujemy z rys. 5J1 Współczynnik trwałości odnoszący się do naprężeń stykowych Z_N J 1 uwzględH fakt zwiększenia naprężenia granicznego ponad trwałą granicę zmęczeniową a,, w przypadku wymaganej liczby zmian naprężeń N_K mniejszej od granicznej A_h„ (rys. 5.29). Sposób obliczania wartości Z_N podano w [9].

Kolejne trzy współczynniki, Z_Ł, Z„ i Z_v, uwzględniają wpływ na skulecznok smarowania: lepkości i gatunku oleju (Z_L), chropowatości powierzchni zębów |2_fl oraz prędkości obwodowej kół (Z_r). Warunki sraurowania, tworzenia się lilnu olejowego i wyporu elastohydrodynamicznego niewątpliwie wywierają wpływ w obciążalność i nośność uzębienia. Warstwa smaru rozszerza w pewnym stopa* strefę nacisku, umożliwiając zwiększenie obciążenia. Wartości tych współczynnik* powinny być wyznaczane eksperymentalnie. Zaleca się w uproszczeniu przyjmo** iloczyn tych współczynników Z_LZ_RZ_V = 0,85-i-1,0. Mniejsze wartości przyjmujemi dla uzębień frezowanych lub dłutowanych metodą obwiedniową, większe — (W stosowaniu obróbki wykańczającej, wartość 1 zaś dla zębów szlifowanych w wiórkowanych.

Dwa ostatnie współczynniki we wzorze (5.114):

/» — współczynnik wzmocnienia powierzchniowego uwzględnia np. wzmocni bokaw zęba kola ze stali ulepszanej, przez hartowane i gładkie powierzchnie 4^*

Kbnika. Jest to efekt umocnienia warstwy wierzchniej wskutek dogniatania w eksploatacji. Jeśli brak danych doświadczalnych w tym względzie, to przyjmujemy

Z, — współczynnik wiełkoici zębów przyjmujemy równy jedności, jeśli dobrany ntimek stali jest odpowiedni na element danego rozmiaru, wymaganej głębokości ' utwardzenia i proponowanego procesu obróbki termicznej. W innych przypadkach uleżałoby określić jego wartość doświadczalnie. Na ogól dopiero dla m, j 10 otizymuje się Z_x < I.

Naprężenie stykowe rzeczywiste zapiszemy na podstawie wzorów <5.671 i ($.68) ustępująco:

(5.115)

Po wstawieniu <5.114) i (5.115) do (5.111) otrzymamy wzór na obliczenie współczynnika bezpieczeństwa w rozwiniętej formie

Współczynniki i parametry występujące w tym wzorze zostały już opisane, a wzory szczegółowe, tablice i wykresy pomocnicze podano w normach ISO/D1S-6336 oraz DIN 3990, a także w podręcznikach [7, 9].

Sprawdzanie zębów na naprężenia gnące zmęczeniowe. Obliczenia sprawdzające na naprężenia gnące należy przeprowadzić oddzielnie dla zębów zębnika i kola. O trwałości i odporności na złamanie decydują w tym przypadku głównie naprężenia gnące zmęczeniowe w podstawie zęba a_r, które nie powinny przekroczyć nrtości dopuszczalnych a_Fr, co zapisujemy wzorem

(5.117)

<*f < gm

Można też sprawdzać współczynnik bezpieczeństwa ze względu na złamanie

(5.118)

idzie a_PG jest granicznym naprężeniem (wzór (S.I2I)), a S,

‘spólczynnikiem bezpieczeństwa, przyjmowanym zwykle w granicach 1.3 ^-2.5.