Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej G Gołembski (126)

3. Rachunkowość zarządcza...

głębokich zmian popytu uniemożliwiających automatyczną ekstrapolację wyników z lat poprzednich.

Wspomniane porównania uzyskanych wielkości do zadań planowych i do wyników z lat poprzednich są podstawą analizy poziomej sporządzanej na podstawie raportu operacyjnego.

Z kolei analiza pionowa ma charakter strukturalny i dotyczy udziału czy to poszczególnych pozycji przychodów, czy kosztów w przychodach i kosztach ogółem. Sporządzona być może zarówno w odniesieniu do działalności operacyjnej, jak i w odniesieniu do całego przedsiębiorstwa, w tym drugim przypadku ma ona szczególne zastosowanie w analizie kosztów.

Wyniki uzyskane dzięki zastosowaniu analizy pionowej, szczególnie dokonywanej w ujęciu dynamicznym (uwzględniającym dłuższe szeregi czasowe), wydaje się mieć większe znaczenie poznawcze. Wskazuje na głębsze zmiany w strukturze przychodów czy kosztów, które mogą mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny skutek dla działalności hotelu. Ocena tych zmian wymaga jednak posiadania znajomości pewnego wzorca, punktu odniesienia, do którego moglibyśmy porównać zaistniałe tendencje. W przypadku grupy hoteli dla kierownika pojedynczego obiektu tym wzorcem mogą być średnie wskaźniki strukturalne dotyczące grupy porównywalnych hoteli. Stąd tak ważną rolę odgrywa umiejętność wyboru obiektów, które mogą być przedmiotem porównań. Uzależnione jest to od warunków rynkowych, w których przyszło im działać i które są w danym momencie niezależne od kierownictwa poszczególnych obiektów (lokalizacja, poziom konkurencji, wielkość obiektu, sezonowość)¹². Niezwykle ważna jest też szczegółowa analiza przyczyn powstawania przychodów i kosztów w poszczególnych działach operacyjnych, np. w mieście targowym zorganizowanie dodatkowych imprez targowych bądź anulowanie niektórych z nich doprowadzi do nieuchronnego wzrostu bądź spadku obrotów. W innym przypadku wzrost lub spadek cen usług telekomunikacyjnych doprowadzi do zmian w strukturze kosztów.

Natomiast analiza wskaźnikowa polega na uzyskiwaniu wielkości relatywnych. Dotyczy to głównie kosztów i przychodów. Sama wielkość bezwzględna czy to kosztów, czy przychodów posiada jeszcze niewielką wartość poznawczą. Sam wzrost kosztów czy obrotów nie przesądza jeszcze o negatywnej czy pozytywnej ocenie danego zjawiska. Dopiero odniesienie kosztów do odpowiadających im czynników produkcji bądź liczby obsłużonych klientów

¹² Szersze omówienie zagadnienia budowy wzorcowych wskaźników kosztów znajdzie Czytelnik w pracy: G. Gołembski, Zarządzanie w turystyce. Formułowanie i weryfikacja rozwiązań systemowych, IT, Warszawa 1987, s. 85-99.