Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej G Gołembski (35)

36 II. Produkt turystyczny

^ Produkt rzeczywisty i potencjalny

Już z poprzednich rozważań wynika jak zmienny może być produkt turystyczny. Spróbujemy to wszystko jeszcze trochę usystematyzować, aby stworzyć przesłanki do rozróżnienia typów i rodzajów przedsiębiorstw turystycznych.

Produkt turystyczny może być rzeczywisty i potencjalny¹⁵. To, co stanowi produkt rzeczywisty w ostatnich latach, spróbowaliśmy przedstawić w poprzednich częściach tego rozdziału. Cechą charakterystyczną jest zmienność produktu rzeczywistego w czasie. Pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak stopień zamożności, rozwój cywilizacyjny, stopień ochrony środowiska, dostępność komunikacyjna, wysokość i struktura cen w różnych regionach świata, poziom kulturalny i cywilizacyjny ludzi, a nawet polityka turystyczna państwa, produkt ten (rodzaj różnych dóbr i usług wchodzących w jego skład) ulega ustawicznym zmianom. Na przykład trzydzieści - czterdzieści lat temu podstawową treścią turystyki w Polsce były wyjazdy na lato (na terenie kraju). Potem kierunki zaczęły się poszerzać o „1kraje socjalistyczne”, a szczytem mody i snobizmu był wyjazd nad Morze Czarne. W kraju dominowały wczasy FWP, zakładowe ośrodki wypoczynkowe (dysponowały 600000 miejsc noclegowych), kempingi i pola biwakowe. Hotele lepszej klasy należące wyłącznie do „Orbisu” miały wyłączność na obsługę turystów zagranicznych - z Zachodu. Oferta była skromna (niski poziom usług gastronomicznych i rozrywkowych - tzw. pracownicy kulturalno-oświatowi).

Podobne tendencje obserwować możemy w turystyce światowej. Gwałtowny rozwój turystyki rozpoczął się z momentem otwarcia granic i potanieniem środków transportu (co spowodowało zwielokrotnienie liczby pasażerów samolotów). W początkach lat sześćdziesiątych dominującą formą był jednak wypoczynek bierny. W biegiem czasu rozszerza się turystyka biznesowa i związana z uczestnictwem w imprezach, obecnie hitem staje się turystyka czynna. Rozwój tej turystyki - jej zasięgu przestrzennego - obserwujemy po upadku komunizmu i związanej z nim histerii szpiegomanii i zamykania olbrzymich połaci kraju dla mchu turystycznego. Europa Wschodnia, Kraje

¹⁵ Szerzej na temat produktu rzeczywistego i potencjalnego w pracy J. Altkoma, Marketing w turystyce, PWN, Warszawa 1994, s. 100-103.