psych3

46 Ks. Henryk Krzysteczko

naukowych, stanowić pewną ciągłość poprzez wykorzystanie istniejącej na dany temat literatury. Opracowanie ankiety winno być poprzedzone sformułowaniem hipotez ogólnych, które są następnie podstawą do wysunięcia tzw. hipotez roboczych, przy pomocy których można by potem te pierwsze obalić albo udowodnić ich prawdziwość. Samą hipotezę określa się jako stwierdzenie, co do którego istnieje pewne prawdopodobieństwo, że stanowić będzie ono prawdziwe rozwiązanie postawionego problemu¹⁰

b)    Operacjonalizacja

Ażeby uniknąć niezrozumiałych pojęć teoretycznych, poddajemy je operac-jonalizacji. W tym wypadku operacjonalizacja polega na definiowaniu pojęć przez odnoszenie ich do konkretnych operacji (łac. operatio=działanie), przy pomocy których zdobywamy wiedzę o cechach czy zjawiskach. Np. badając religijność poprzez operacjonalizację dojdziemy do takich pojęć operacyjnych, jak praktyki religijne, znajomość prawd wiary, czy zdejmowanie czapki przed krzyżem.

c)    Uwzględnienie wszystkich istotnych cech badanego zjawiska

Badając przykładowo religijność można narazić się na zarzut, że praktyki religijne nie muszą jeszcze świadczyć o wysokim poziomie religijności, bo może ktoś znać prawdy religijne i nawet chodzić do kościoła, a jednocześnie żyć wbrew zasadom głoszonym przez Kościół. Okaże się więc, że należy wziąć pod uwagę zarówno motywację zdobywania wiedzy religijnej, jak i chęć chodzenia do kościoła. W ten sposób ujawnia się potrzeba uwzględnienia wszystkich istotnych zagadnień badanego problemu. W podanym przykładzie należy więc sporządzić listę wszystkich zmiennych, które mogą mieć ważne znaczenie w badanej problematyce religijności. Trzeba wziąć pod uwagę jeszcze takie zmienne, jak: wiek, wykształcenie, płeć, środowisko rodzinne (czy rodzice są religijni), zawodowe. Można wszakże badać tylko niektóre zmienne, pomijając inne istotne zmienne. Ale wówczas musimy tak dobierać badaną grupę, aby pozostałe zmżćtme były tv badanej grapie podoóne, np. możemy me pytać o płeć, ale z góry założymy, że będziemy badać tylko mężczyzn, czy tylko kobiety; albo tak ustawimy badania, żeby mężczyźni i kobiety byli równo reprezentowani we wszystkich grupach.

d) Dobór grupy

Musimy ustalić, w jaki sposób będą dobierane osoby do badań. Jeżeli zależy nam na badaniu zasięgu jakiegoś zjawiska czy cechy, to wówczas stosujemy dobór losowy. Polega on na tym, że każda jednostka w populacji, na którą chcemy rozciągać wnioski, ma taką samą szansę wyboru. Wybór jakiejś