psychologia religii0

124

Dalsze uczestnictwo w życiu Kościoła zapewnia jego członkom pewną stabilizację psychiczną, co daje się zauważyć na podstawie /średnich/ wyników 3tresu tuż .po nawróceniu i wyników zanotowanych w czasie przeprowadzanych przez nas badań* Przeciętnie po trzech latach większość wyznawców wykazywała obniżony poziom stresu. Jednocześnie wzrost stresu pojawiał się u tych, u których występował spadek zadowolenia z pracy i spadek zaangażowania religijnego. Osoby wykazujące znaczeniejsze obniżenie stresu w czasie nawrócenia, miały tendencję do powrotu na poprzedni poziom stresu w czasie późniejszego uczescnictwa w życiu wspólnoty.

Kożna dyskutować na temat istoty nawrócenia religijnego, korzystając z zaprezentowanych wniosków. Iifton zastanawia się, gdzie jest różnica między dobrowolną "zmianą osobowości" a "reformowaniem myślenia /praniem mózgu/" /Lifton, 1961/. Powołuje się on w tym miejscu na słowa Williama Jamesa: "nawrócenie w młodym wieku jest w swojej istocie zjawiskiem normalnym, polegającym na przejściu od świata dziecięcego do dojrzałego życia, zarówno w dziedzinie intelektu, jak i ducha"

/VIII, s. 469/. Rzeczywiście wielu naszych respondentów było na tym etapie "przejścia"# Dowodem tego było pochopne porzucanie szkoły i skierowanie zainteresowań na wschodnie i odrodzeniowe ruchy religijne. Dla uzupełnienia dodajmy, te ta zmiana przynależności i zaangażowania wywoływała u wielu osób znaczny stres emocjonalny, czyniąc ich otwartymi na alternatywne możliwości zapewniające ulgę w przykrych przeżyciach.

Obserwacja współczesnych ruchów religijnych skłania do zastanowienia się nad problemem "prania mózgu". Idfton omawia problem zmiany światopoglądu osiągnięty siłą u jeńców wojennych. Ten przykład pozwala naświetlić podobieństwa /jakkolwiek i różnice/ między tym procesem a nawróceniem w kontekście opisywanych przez nas faktów. V/ obu przypadkach istotny jest pewien poziom kontroli nad stopniem komunikacji danej osoby. Zjednoczony Kościół za pomocą starannie zaprogramowanych doświadczeń, w trakcie organizowanych przez siebie spotkań, kształtuje coraz silniejsze zaangażowanie swoich członków. Jednocześnie osoby uczestniczące w tych spotkaniach czynią to dobrowolnie. Osoby uczestniczące w spotkaniach stają się raczej bardziej otwarte na nowe perspektywy, niż siłą zmuszane do zmiany przekonań, jak miało to miejsce wśród poddanych przemocy fizycznej jeńców wojennych. Poddani "praniu mózgu" jeńcy byli zmuszani siłą do podporządkowania się, a nic takiego nie było wspominane przez osoby przez nas badane.

Teoria atrybucji przedstawia model podejmowania decyzji /Shaver, 1975/ wyprowadźony z psychologii społecznej i ściśle związany z teorią dysonansu poznawczego /Pestinger, 1957/. Teoria ta wskazuje na pewną