religia a kultura6

1. HISTORIA PSYCHOLOGII RELIGII

Przystępując do określenia początków danej dyscypliny naukowej, stajemy zawsze przed problemem wyboru kryteriów, jakie należy przyjąć po to, aby bezspornie określić „datę urodzenia” nowej dziedziny nauki. Zygmunt Poniatowski (1977) proponuje w tej mierze kilka alternatywnych rozwiązań. Może być to powstanie placówki naukowej, oficjalnie zajmującej się daną problematyką, wydanie pierwszego artykułu lub książki na ten temat, utworzenie towarzystwa naukowego, otwarcie programu studiów' w danej dziedzinie lub stworzenie stanowiska profesora odpowiedzialnego za tę dyscyplinę. W praktyce decyzja wyboru jednej z alternatyw ma charakter przyjęcia pewnej konwencji i mieści się zazwyczaj w przedziale instylucjonalno-publikacyjnym.

Dla światowej psychologii religii kryterium takim jest publikacja pierwszej książki z tego zakresu (Starbuck, 1899), choć pewną konkurencją dla tego wydarzenia mogłoby się stać powołanie w Genewie już w roku 1873 pierwszej Katedry Historii i Psychologii Religii, pod kierunkiem Theodora Droza, lub opublikowanie pierwszego artykułu z tej problematyki (Hall, 1882).

Za kolebkę psychologii religii uważa się Stany Zjednoczone, dlatego też prezentację historii dyscypliny rozpoczniemy od przedstawienia jej początków na tamtym terenie.

1.1. Amerykańska psychologia religii

Amerykańska psychologia religii obejmowała w początkowym okresie dwa nurty poszukiwań. Były to rozwojowo-wychowawcza psychologia religii oraz psychologia doświadczenia religijnego. Nurt pierwszy związał się z postacią Granvillc’a Stanleya Halla, rektora Uniwersytetu Clarka w Massachusets. Podejście metodologiczne Halla do problematyki religii ukształtowało się w dużym stopniu pod wpływem doświadczeń zdobytych w trakcie stażu naukowego w Laboratorium Psychologicznym Wilhelma Wundta w Lipsku. Po studiach psychologicznych na Uniwersytecie IIarvarda (pod kierunkiem Wiliama