s 56 57

w wielkim obszarze literatury pięknej jest kraina, od której wszyscy zaczynają swą wędrówki* P" święcie słowa artystycznego, a do której wracaj;} tylko nieliczni jako jej wierni miłośnicy

To poezja.

W niej nagromadziły się w ciągu wieków niezmierzone skarby myśli i uczuć ludzkich, ona wyrażała najlepsze dążenia narodów, wiodła do walki, pozwalała pi zet rwać mroki niewoli.

1’oczja dostarcza najgłębszych osobistych wzruszeń, wzbogaca i uszlachetnia życie uczuciowe. Każdy ma w pamięci doświadczenia, gdy piękny wiersz współgrał z jego radością lub smutkiem, gdy budził miłość do ludzi i szlachetną nienawiść /la, gdy szumiał w głowic swą pięknością, pobudzał do refleksji nad sobą samym, odkrywał piękno przyrody i języka ojczystego.

Chcielibyśmy, aby miłość poezji stała się powszechna z powodu jej piękna, przeżyć, które daje, jej wielkich wartości społecznych.

Wiele pisano na temat artystycznej organizacji psychiki małego dziecka. Nie ulega wątpliwości, że jest ono niezmiernie wrażliwe na poezję, podobnie jak w pierwszych latach życia okazuje się uzdolnionym artysty-plastykiem, śmiałym kolorysty i rysownikiem, w lapidarnych i ciekawych skrótach odda-jycym przeżywany przez siebie fzccz.ywistośćjW zakresie twórczości poetyckiej nie osiyga tak wybitnych rezultatów. Tec/ z radości.) poddaje się jej działaniu i z wielkim upodobaniem, clmć niezbyt hdolnic samo tworzy rymy. Następny wyraźny okres zamiłowania do poezji przychodzi zazwyczaj dopiero w okresie dorastania i młodzieńczość!.;

Dziecko nieraz w szczególny sposób zaspokaja swe zamiłowanie do poezji. iTzyjSęmiinniny sobie dwuletnią dziewczynkę, recytujycy wiersz o tygrysie („Zlelonfc oko"), którego nie mogła rozumieć. W innym wypadku czteroletni chłopiec słucha poezji Słowackiego (nie dla niego, lecz przy nim czytanych) ze Izami w oczach. „Dlaczego?" pytają. „To takie ładne..."    mówi mały.

Dzieci poddają się magii słowa, która budzi w nich niejasne, lecz silne uczucia. „Bezładnie, w dzikim tumulcie pierzchły zastępy wrogów!" zachwyca się, jakże prawdziwie, Ania z Zielonego Wzgórza fragmentem poematu. „• Nie wiem, co znaczy „zastępy", co znaczy „tumult", ale zwrot brzmi tragicznie.

W odczuwaniu poezji przez dziecko hardziej niż przy innych utworach literackich mamy do czynienia z tajemniczymi procesami, których istoty możemy się tylko domyślać. Dzieci umieją wynajdywać jakieś sobie !vlko wiadome w.uiosci w utworach /byt trudnych dla siebie, a czasem nawet zupełnie niezrozumiałych, jeśli wykazuj.) spontaniczne zainteresowanie takimi utworami, jeśli cltCJ) ich słuchać lub czytać je, nie byłoby słuszne przeciwdziałać (emu, gdyż widocznie znajduj*) w nich jakieś istotne dla siebie treści.

Powinniśmy o tym pamiętać i nie dziwić sic różnym niespodziankom. Jednakże trzeba orientować się w poezji przeznaczonej specjalnie dla dzieci, jak również w tym. jakiego rodzaju utwory poetyckie przemawiaj.) najsilniej do ogółu młodych czytelników.

♦

Dlaczego małe dzieci tak lubi;j rymy?

.........łany już. w tej pracy poeta radziecki Czukowskl w swej oryginalnej i odkrywczej książce Od 2 do C* daje interesujące oświetlenie tej sprawy Dla najmłodszych mówi rymowanie to ćwiczenie językowe. Dziecku chce dobrze opanować mowę, pokonać trudności artykulacji, powtarza wiec cały zespól dźwięków, zmieniając jeden, Sl.pl rymy dziecięco: ala mała- wala. Rym jest jakby ubocznym produktem wytężonej pracy nad wyćwiczeniem aparatu głosowego, produktem bardzo pożytecznym, który tej ciężkiej pracy nadaje charakter zabawy.

W późniejszym nieco okresie tworzenie rymów i rytmicznych układów •łownych samo staje się zabaw;j. Rytmiczne okrzyki łqcz.) się z ruchem, tańcem, skokami.

opieraj.)c się na licznych obserwacjach dziecka i na analizie jego zamiłowań językowych ( żukowski sformułował cechy, jakimi musza się odznaczać wieis/.c dla dzieci, aby przemówiły do nich i w pełni im odpowiadały.

Najlepiej trafiaj*) do dzieci wiersze „graficzne", tzn. takie, których każdy fragment nadaje się do zilustrowania, ponieważ cbaraktcrystyczn.) cech.) myślenia dziecka jest obrazowość

I rcść wierszy musi być zmienna, urozmaicona (dużo ruchu, działania). Ruchliwy i zmienny powinien być także rytm, zależnie od treści uczuciowych, jakie wyraża. Maj.j być w nim elementy pieśni i tańca.

Wiersze dla dzieci musz;) być o Ile możności „muzyczne". W widzach dla najmłodszych powinno być na przykład dużo samogłosek, gdyż łatwiej je wymawiać, wiersze staja się płynne i melodyjne, lak że dzieciom bitwo „wykrzykiwać" te utwory.

Rymy powinny być jak najmniej odlegle. D/lcci lepiej rozumieją i pa-mięt aj;) takie wiersze.

Rymujące się wyrazy dziecko słyszy wyraźniej niż. pozostałe i dlatego mu z.j być w zdaniu najważniejsze pod względem treści. Każdy wiersz utworu poetyckiego powinien stanowić całość syntaktyczną. Dla dzieci nieco star-zycli zdanie może obejmować dwa wiersze, ale po każdym dwuwierszu powinna następować pauza.