S Górski Metodyka Resocjalizacji (22)

więc uwzględniać również tworzenie sytuacji konfliktowych typu „zbliżenie-zbliżenie" i "unikanie-unikanie". Z sytuację pierwszego rodzaju mamy do czynienia wówczas, gdy jednostka musi wybrać jedną z dwóch wartości nagradzających, choć chciałaby mieć obydwie, np. za posiadane pieniądze można kupić lody lub bilet do kina, a na obydwie rzeczy pieniędzy nie wystarczy. Sytuacja drugiego typu polega zaś na wyborze mniejszego zła. np. czy odrabiać lekcje (nieprzyjemne), czy za nieodrobienie lekcji dostać dwóję (też nieprzyjemne).

Eliminowani* przyczyn nicadekwatności

Podłożem nicadekwatności są zaburzenia emocjonalne jednostki, które powstają głównie w wyniku jej doświadczeń życiowych. Doświadczenia te stanowią źródło zachowań nawykowych, utrudniających zaspokajanie potrzeb. Człowiek nieadekwatny przyswaja sobie niewłaściwe pod względem społecznym wartości, przekonania i czynności.

Zespół cech nieadekwatności uwidacznia się najwyraźniej w przyjmowanych przez jednostkę celach życiowych. Są to mianowicie cele dla niej nieosiągalne, bo wiem droga do nich została zablokowana. Jednocześni trudno je obejść, czy wysunąć inne cele, ponieważ za zwyczaj są one dla człowieka nieadekwatnego najważ niejsze i żadnymi wartościami nie da się ich zastąpić.

Inną specyficzną cechą nieadekwatności jest stosu nę| jednostki do rzeczywistości. Jest on mało plastyczn gdyż o stosunku tym decydują nie obiektywne stany rz czy. łecz subiektywne stany uczuciowe osób nieodekw nych. Obraz świata takiego człowieka nie jest obraz realistycznym, lecz emocjonalnym. Jednostka przypisu innym swoje pragnienia, przeżywane lęki, przekonani itp., najzupełniej fałszywie interpretuje różne zdarzeń i upiera się przy twierdzeniach zgodnych z jej życzeni mi (tzw. myślenie życzeniowe), choć nie ma na to ża nych dowodów. Zupełnie niewłaściwie interpretuje tak swoje zachowanie: uważa, że jest niezależna w opinie i postępowaniu oraz że jest zawsze obiektywna w sw poglądach i obserwacjach.

Eliminowanie przyczyn nieadekwatności resocjaliz nych wychowanków polega na ustabilizowaniu sytuacji rodzinnej podopiecznego, usunięcia z jego życia sytuacji trudnych i wyeliminowania wpływów neurotyzujących jednostkę.

; Stabilizacja sytuacji rodzinnej. Chodzi tu o zreformowanie sytuacji rodzinnej wychowanka pod trzema względami: 1) unormowania warunków życia i stosow-ności rozrywek. 2) ustabilizowania sytuacji rodzinnej (życie bez starć i racjonalne traktowanie dziecka przez rodziców oraz poszanowanie jego praw), 3) likwidacja de-moraiizujqcego wpływu otoczenia.

Stwierdzono bowiem, że wymienione zakresy sytuacji rodzinnej sq warunkami, które zapewniają dziecku bezpieczeństwo równowagi psychicznej ^u. f Usuwanie sytuacji trudnych. Eliminowanie tych sytua-c)< z życia wychowanka nie oznacza bynajmniej usuwania z jego drogi wszelkich trudności i przeszkód. Postępowanie takie zmniejszałoby bowiem umiejętność pokonywania przez jednostkę przeszkód, potęgujqc zagrożenie neurotyczne, ponieważ nikt nie jest w stanie unik-nqć trudności życiowych. Każdemu, kto nie potrafi sobie i nimi radzić, grozi nerwica.j Chodzi tu o usuwanie jedynie tych trudności, których rozwiqzanie przekracza aktualne możliwości podopiecznego i które sq zbyt niebezpieczne dla danego etapu jego rozwoju, ponieważ ft)ogq grozić psychicznym załamaniem, co stanowi niejako wstęp do nerwicyjjednym słowem, chodzi o eliminowanie sytuacji frustracyjnych, niewspółmiernych do Itto/liwości obronnych organizmu.)

Frustracja (łac. frustratio - porażka, klęska) oznacza tuncję, w której na drodze dqżeń człowieka do zaspo-j«*nia potrzeb zjawia się jakaś przeszkoda, utrudniają-lub wręcz uniemożliwiajqca osiqgnięcie celu. Frustra-Kiwsre towarzyszy lęk - wiodący symptom nerwicy⁴³. (Zjawisko frustracji leży u podłoża zachowań neuro-ych, których odmianą jest omawiona nieadekwat-

żdy człowiek przeżywa stany udaremnienia różnych

Czopów Młodzież a pnostępitwo. T. II. Warszawo 1962.

I '(jatek „Nowa Szkoło" nr 6. 1962. K. Homcy Neurotycmo /. nouych czasów. Warszawa 1976.