S Górski Metodyka Resocjalizacji (34)

)

poświęcić je za cenę uratowania pozostałych.

cyjnego). natomiast skutki działań w skali motywów i reakcji sq jedynie pewnq formq dyscyplinowania jednostki. _____—---

Z powyższych uwag i ilustracji schematycznej wynika także, iż oddziaływania wychowawcze w skali osobowości niejako same przez się obejmują swoim zasięgiem tokie reakcje i motywy. Natomiast akcentowanie i ograniczanie się w resocjalizacji do sfery reakcji i motywów (bardzo częste w wychowaniu instytucjonalnym) jest jeszcze bardzo dalekie od właściwego wychowania resocjalizującego.

Osobowość a postawy

Osobowość, czyli centralny system integracji zac wań człowieka, musi także dotyczyć postaw, ponie integrowane zachowania są jednym z ich elemen składowych (wykonawcza część postawy) i zależą pozostałych dwóch składników (orientacyjnego i e cjonalno-oceniającego). Przecież to. jak wychowa będzie się zachowywał (element wykonawczy) np. bec szkoły, zależy od tego. jak on tę szkołę postrzc jaka jest jego wiedza o szkole (element orientacy oraz od tego. jaki jest, wynikający z wiedzy o szl jego emocjonalny do niej stosunek (element emoi nalno-oceniający).

Tak więc osobowość jest systemem, który integn zachowania jednostki, integruje także jej postawy.

Optymalna integracja postavv występuje wtedy, postępowanie człowieka jest podporządkowane jal naczelnym wartościom, które sq dla niego najważnie w każdej sytuacji. Wskaźnikiem tak rozumianej integr postaw są wartości, uznawane przez jednostkę w różnych codziennych ustosunkowoniach za najwożn sze i które wybiera ona w sytuacjach konfliktowych, wówczas, gdy człowiek stoi przed alternatywą urato' nia własnego życia ?.o cenę życia kilku innych lu może wybrać własne życie, nie licząc się z innymi

O Integrocji postow decydują jej podstawowe skł niki: system przekonań {światopogląd) j*_System wart< człowieka. Są one jednocześnie elementami central 74

go systemu integrującego, pozwalają bowiem stwierdzić, co w swoich ustosunkowaniach człowiek uważa za najważniejsze, do czego w związku z tym dąży i jak widzi świat oraz siebie samego w tym świecie.

Z uwag powyższych wynika, żc im bardziej postawy człowieka są zintegrowane, tym są one trwalsze i wywierają większy wpływ na ujednólicenTe własnego postępowania i kontroli nad nim.

Wadliwość integracji postaw .

Integracja postaw jednostek wykolejonych społecznie może przyjmować formę integracji agresywnej, wycofującej i dogmatycznej ⁵⁵.

Agresywna integracja postaw. Ten rodzaj integracji oddziałuje na nastawienia (stanowiące składnik wszystkich postaw) w taki sposób, że będąca ich rezultatem motywacja skłania jednostkę do zachowań agresywnych, które mogą przyjąć nawet najskrajniejszą formę (mord, rabunek):

agresywny motywacji* (ło /uchowania rurwiłt

system nastawienia-^- zachowań skrajnio agresywne

■ steg/aci* agtwywnytf* (np mord. rabunek!

Agresywno integracja postaw jest właściwa osobom wykolejonym, których przekonania o sobie mają dla nich dużą wartość dodatnią, a ich ustosunkowania są ekspansywne, tzn. motywują ich do zachowań dających poczucie eksponowania i rozszerzania swej roli w świecie. Jednocześnie osoby te żywią negatywne przekonania wobec rzeczywistości. Układ takich przekonań podsyca generalną nienawiść do ludzi, stąd też ekspansywność tych osób może przyjmować formy nawet mordów, jako usuwania wszystkiego wokół, co jest nienawistne i ich zdaniem niepotrzebne.

Omawiany typ integracji postaw jest właściwy ludziom nierzadko bardzo inteligentnym, jednakże o niskim po-

”• C. Czopów Wychowanie rciocjotizujqco. Warszawa 197C, s.

130.