S Górski Metodyka Resocjalizacji (38)

■

Kształtowanie nastawień emocjonalnych polega na ,,ujawnianiu i wytwarzaniu potrzeb oraz ich konkretyz<

dów te] osoby lub grupy.!Na tego rodzaju zasadzie „git--człowiek” przyjmuje poglądy grupy gitowskiej, uczeń poglądy cenionego nauczyciela, czy dziecko poglądy swoich rodziców.

Wymieniony mechanizm działa także wtedy, gdy człowiek uwewnętrznia czyjeś przekonania dlatego, że $q one według niego prawdziwe i słuszne. Tak jest wówczas. gdy jednostka np. zgadza się z potępieniem przez sąd czynu przestępczego.

Przedstawione mechanizmy przyswajania przekonań le żq u podstaw różnych technik wychowania, dlatego też modyfikując przekonania osób wykolejonych trzeba postępować zgodnie z zasadami tych mechanizmów.

Nastawienia emocjonalne. Codzienne doświadczenia wskazują, że nawet najpełniejsza i najbardziej obiektywna wiedzo na temat jakiegoś przedmiotu postawy nie wystarcza jeszcze do tego, aby jednostka była do niego pozytywnie, czy negatywnie nastawiona. Przedmiot ten może być jej po prostu obojętny i to bez względu na I posiadaną o nim wiedzę. Nastawienie powstaje dopiero

jako wynik oceny przydatności danego przedmiotu do zaspokojenia potrzeb człowieka. Im bardziej dany przedmiot postawy służy zaspokojeniu potrzeb, tym bardziej pozytywnie jednostka jest doń nastawiona. Tok np. człowiekowi o nierozbudzonych potrzebach estetycznych naj * zupełniej obojętna będzie wyjątkowa okazja wysłuchania unikalnego nagrania koncertu, natomiast ktoś inny będzie bardzo zabiegał o taką możliwość, z oś osobo nie lubiąca muzyki w żadnym razie nie da się na koncert namówić.

Można więc powiedzieć, że nastawienie jest skłonnością jednostki do pewnego (pozytywnego lub negatywnego) uczuciowego ustosunkowania się wobec przedmiotu postawy.

Tak rozumiane nastawienia, które składają się na emocjonalno-oceniający komponent postawy, stanowią najważniejszy jej składnik, znacznie bardziej istotny niż pozostałe dwa elementy^,M.

•* S. Nowak Teorie postaw. Worszawa 1973. s. 23—25.

cji (specyfikacji) zarówno ze względu na doświadczenia indywidualne, jak i ze względu na wzorce i normy oddziałującego (kanalizującego potrzeby) środowisko społeczno-kulturowego" ^M.

Zgodnie z tym określeniem przedstawimy poniżej główne zadania resocjalizacji, związane ze zmianą nastawień przez kształtowanie, specyfikację i korygowanie potrzeb wychowanka.

Ważnym zadaniem jest uświadamianie wychowankom ich potrzeb. Ludzie odczuwający potrzebę, nie zawsze zdają sobie sprawę z tego, co jest im potrzebne do jej zaspokojenia, co stanowi dla nich autentyczną wartość w tym względzie. Dlatego też ludzie tacy, często nie bez wysiłku, zdobywają wartości nieprzydatne do zaspokajonia swych potrzeb. Istota omawianego zado-nia polega na tym, aby wytworzyć u wychowanka skłonność do świadomego osiągania wartości cennych dla niego osobiście ze względu na stan potrzeb jednostki i jednocześnie uznanych społecznie⁶®.

Niezbędne jest także kształtowanie nowych potrzeb wychowanków. Są to potrzeby nabyte (w przeciwieństwie do wrodzonych), które powstają na podstawie potrzeb posiadanych. Mechanizm tworzenia się tych potrzeb oparty jest na tzw. zasadzie wtórnej wartości. Mianowicie, wartości wtórne, które początkowo nie służą zaspokajaniu jakiejś potrzeby, ale muszą być osiągnięte, aby w danej sytuacji można było zdobyć wartość właściwą (pierwotną), po pewnym czasie stają się wartościami pierwotnymi. Tak np. wychowankowi silnie emocjonalnie związanemu z atrakcyjną grupą odniesienia można postawić warunek rozpoczęcia przerwanej nauki szkolnej, którego niespełnienie spowoduje odseparowanie podopiecznego od grupy. Uczestnictwo w grupie stanowi tu wartość pierwotną, a dobre zorganizowanie nauki szkolnej (wartość wtórna) może z czasem, przez podniesienie społecznej pozycji wychowanka stać się dla niego wartością pierwotną, zaspokajojącą nową potrzebę zdobycia wykształcenia.

Kształtowanie nowych potrzeb dotyczy także wpływu

“ C. Czopów Wychowanie resocjalizujące. Wat stewa 1978, s. 167.

^M K. Obuchowłki Psychologia dążeń ludikich. Warszawo k 105.

•* 83