chowania konformistyczne). Pozytywne wobec systemu jest także/akceptowanie przez jednostkę podstawowych wartości systemu i jednoczesne odrzucanie niektórych
jego środków i celów (zachowania reformistyczne) 12.
latomiast zachowania jednostki stajq się negatywne wobec systemu wtedy, gdy odrzuca ona zarówno podstawowe jego wartości, jak też cele i środki. Jeżeli zachowania te przyjmę ponadto cechy destruktywności, to wówczas nabieraję charakteru przejawów wykolejenia społecznego i mogę przybierać trojakę postać 13:
— zachowania, które sę właściwe ludziom wyobcowa- j nym z życia społecznego, ignorujęcym wymagania spo- I łeczne, lecz nie uciekajęcym się do atakowania. Istotnę cecha zachowań tego rodzaji| jest nie tyle wrogość, jile i raczej obojętność, izolocja i unikanie wszelkich ocze-1 kiwań oraz obowięzków społecznych. I Licznych przykła-J dów takich zachowań, określanych jako i a s o c j a I n e,| dostarcza styl życia hipisów’4;
- inne zachowania charakteryzuję te osoby, którym brak jest zdolności do uwewnętrznienio zasad morał-J nych, a które jednocześnie szukaję oparcia wśród ludzi. Jednostki takie nie sę zdolne do zwięzania się uczuciowego z bardziej ogólnymi ideałami, wartościami i ce lami, zatem poszukuję tych wartości w innych ludziach Człowiek tej kategorii więżę się więc z osobami, a ni z ideami, jakie reprezentuję te osoby. Ma on silne po
czucie wspólnoty z grupę, jednakże nie z jej tradycję
źmij^
dzie jego zaufanie — odrzuca on wszystkie przyjęte niej zasady,.! Zachowania tego rodzaju noszę nazwę
normami i wartościomi, lecz z konkretnymi ludimiJWłę cza się on do zbiorowości negatywnych i wrogich wo bec społeczeństwa, takich jak np. bandy młodzieżowe, czy ugrupowania gangsterskie, przyjmujęc wszystko, c się mu narzuca, pod warunkiem, że czyni to osoba z któ* rq czuje się zwięzany. Jeżeli jednak osoba taka zawi
jdysocjolnyc h lfi.,
1; A. Padgórecki Patologia życia społecznego. Warszawa 1969, ,a B. Zawadzki Wykłady z psychopatologii. Warszawo 1959, 72-78.
Jl K. Jankowski Hipisi w poszukiwaniu ziemi obiecanej. War wa 1972.
w C Czopów Młodzież a przestępstwo, t. II. Warszawo 1962* s. 294-295.
Przykład dysocjalnych zachowań wychowanko podaje N. Han-llgiewicz,ft; „Po długim okresie żywiołowego przywiqzania do wychowawczyni Jurek przerzucił swoje afekty na poszukiwacza przygód, który zorganizował bandę nieletnich złodziejaszków. W krótkich odstępach czasu chłopak zachwycał się kolejno: przedstawicielami Czerwonej Armii, esesmanami hitlerowskimi, policjantem litewskim i zakonnikiem z klasztoru bonifratrów. Za każdym razem przejawiał on zaakcentowaną wrogość względem zdradzanego przez siebie ukochania. Po pewnym czasie ulegał krótkotrwałym napadom skruchy, usiłował naprawić swq zdradę, zadośćuczynić - nigdy jednak nie doprowadził zamiarów do końca rzucając się w wir nowego uczucia i stając się fantastycznym adeptom nowo poznanych zasad”;
- jeszcze inne zachowania cechują ludzi, którzy Inie \q związani ani ze społeczeństwem, ani z żadną grupą, ani z żadnymi osobami czy wartościami społecznymi. Przeciwstawiają się oni wszelkiej więzi społecznej, nawet typu dysocjalnego. Skrajną postać takich zachowań można scharakteryzować_.'następujqco: „Są to ludzie amoralni, którzy(nie potrafią kochać nikogo i do nikogo »lr: przywiązać. Wystarcza im koncepcjo własnej, egoisty rnie przeżywanej pomyślnościJ Sami natomiast i chętni*’ eksploatują czyjeś uczucia, pozyskują czyjeś względy by zaspokoić swoje egoistyczne pragnienia. Często «a to ludzie bardzo mili, nawet jak to się mówi czarują-. y. a ten sposób bycia traktują jako pewną technikę nioby wania powodzenia w życiu",7. Dodać trzeba, że plują się wśród nich „ludzie zarówno o bardzo ni-poziomie inteligencji, jak i niemal geniusze" ,8. .tkl tego rodzaju zazwyczaj nie cofają się przed m w zaspokajaniu swych egoistycznych potrzeb, je-mują pewność lub tylko nadzieję na powodzenie h działań. Są niewrażliwi na sytuację i los in-( zęsto bywają agresywni i przemocą zdobywają 40 |«st Im potrzebne, nie oglądając się na żadne
tlnii 11-j.nwic; Niotnoinl chłopcy. Warszawo 1960, s. 244. f mipAw Młodilci o prtostępstwo, T. 1/11. Warszawa 1962.
lowurliW Wykłady t piychopatologii. Warszawa 1959, s. 203.
17