ScannedImage 12 2

Oświecenie

Jan Potocki

ZAKTYURAs/KI

BIOGRAFIA

ŻYCIE, TWÓRCZOŚĆ: Hrabia Jan Potocki - podróżnik, pisarz, historyk - żył w latach 1761-1815. Jako zwolennik reform brał udział w obradach Sejmu Wielkiego. był także członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jego pasją l>vły podróże, odwiedził Egipt. Hiszpanie, Maroko i Kaukaz. Swoje wrażenia i obserwacje spiswał. Zasłynął jako pionier badań archeologicznych i historycznych nad Słowiańszczyzną.

Pisał w jeżyku francuskim. Jego najbardziej znanym dziełem jest Rękopis znaleziony w Saragossie, które w polskim tłumaczeniu w całości ukazało sic w 1847 r.

RODZAJ LITERACKI:

epika

GATUNEK LITERACKI:

powieść fantastyc zno-lilozolic zna

ELEMENTY ŚWIATA PRZEDSTAWIONEGO

CZAS I MIEJSCE AKCJI: akcja powieści rozgrywa sic w 1739 r. na terenie Hiszpanii. Główny bohater powieści wędruje z Kordowy do Madrytu. Najkrótsza droga prowadzi przez góry Sierra Morena, ale jest ona bardzo niebezpieczna. Aby ją przebyć. bohater musi przejść przez złowrogą dolinę Los Hcrmanos.

BOHATEROWIE:

Alfonso van Worden - bohater główny, wędruję z Kordowy do Madrytu, jest kapitanem gwardii walońskiej. Mimo ostrzeżeń decyduje się na przebycie gór Sierra Morena. Stwierdza: „Postanowiłem śmiało oczekiwać niebezpieczeństw. jakimi napis zagrażał, małe nie dlatego, abym nie był przekonany o istnieniu duchów, ale jak dalszy ciąg tej historii fwhaie. w całym moim uychowaniu najwięcej zwrócono uwagi na wyrobienie we mnie poczucia honoru.". W drodze przytrafiają mu się niezwykłe przygody.

naczelnik Cyganów - opowiada historie o: kawalerze Toledo, Lopezie Soarezie. Alfonso spotkał go w drodze przez góry Sierra Morena.

don Roquc Busqucros - bohater opowieści zaprezentowanej przez naczelnika Cyganów, który opowiada historie o Comandezie.

Jiin Potocki. Rfkopis znaleziony w Saragossie

kawaler Toledo - bohater opowieści zaprezentowanej przez naczelnika (Cyganów. Kawaler Toledo to człowiek, któiv przekonał sic o istnieniu życia pozagrobowego. Jego przyjaciel, Aguilar, przed pojedynkiem oznajmił mu, że jeśli zginie, przyjdzie do niego jako duch i powie mu o życiu w zaświatach. Na skutek zbiegu okoliczności kawaler Toledo rzeczywiście usłyszał pukanie w okiennicę, a potem grobowv głos „zginąłem”i potwierdzenie istnienia czyśćca. W dodatku, kiedy udał się na miejsce pojedynku, okazało się. że jego przyjaciel rzeczywiście zginał. Okazało się. że w okno pukał inny bohater - żywy człowiek (Lopez Soarcz) - który |x>myiił okna, spadł z drabiny i dotkliwie się potłukł.

Aguilar - hohatei opowieści zaprezentowanej przez naczelnika Cyganów. Przyjaciel kawalera Toledo, który zginał w pojedynku.

Lopez Soarcz - bohater opowieści zaprezentowanej przez naczelnika Cyganów. Kochanek Inezy Moro. Był studentem uniwersytetu w Salamance. Należał do grupy kawalerów', kiór/.\ zorganizowali sobie następująca zabawę: nocą wchodzili po drabinie i zaglądali przez okna do domów mieszczan. Pew nej nocy Lopez Soarcz wszedł do mieszania Inez\ i tak się poznali. Potem często ją odwiedzał, ale pewnego razu pomylił okna. To było tej nocv, kiedy kawaler Toledo oczekiwał przybycia ducha swego przyjaciela, Aguilaia. Mimowolnie stał się przyczyną nawrócenia kawalera, który uwierzył w życie pozagrobowe.

Cornandez - bohater opowieści zaprezentowanej przez don Koquc Bus<|iterosa (o którym opowiada z kolei naczelnik cyganów). Mąż Frascjuety, kochanki księcia d’Arcos. Cornandez ł»ył niezbyt zamożnym mieszczaninem z Salamanki, prowadził mały handel hurtowy. Od pewnego czasu zaczął go prześladować tajemniczy pielgrzym. którego wzrok wywoływał u Cornandcza wielkie przygnębienie. Kiedy wreszcie odważył się zadać mu pytanie, dlaczego go prześladuje, pielgrzym opowiedział mu swoją historię.

Błażej IIervas - hohatei historii zaprezentowanej przez samego siebie, w opowieści o Coriiandczic. którą relacjonuje don Roque Bustjucros (o którym opowiada z kolei naczelnik Cyganów’).Jego ojcem był Dicgo Hervas, człowiek niezwy kle uzdolniony. Po ukończeniu studiów zajął się zgłębianiem wiedzy na własną rękę. Plonem było dzieło „Odsłonięte tajemnice analizy", które wydrukował na własny koszt, a następnie powiózł do Madrytu i oddał do księgarni. Niestety zamiast oczekiwanego powodzenia, przyniosło mu ono same nieszczęścia - został aresztowany, bo błędnic uznano, że jego książka jest satyrą na ministra skarbu. Przebywając w więzieniu oti/Ainał propozycję pracy w gabinecie ministra skarbu, aby prowadził szczególnie skomplikowane rachunki.

NARRATOR 1 NARRACJA: w powieści występuje wielu narratorów, ponieważ obok akcji właściwej (historia van Wordena). w której narracja jest prowadzona przez głównego bohatera, Afonso van Wordena, w tok opowiadania wplecione są liczne historie opowiadane przez bohaterów'. W tych historiach także występują opowieści. relacjonowane / kolei przez ich bohaterów itd. Jest to charakterystyczno dla I>(mieści szkatułk<>wej.

KOMPOZYCJA: jest to powieść szkatułkowa - ramowa opowieść jest pretekstem do wprowadzenia dalszych opowieści i w każdą następną opowieść może być włą-

83