str0003

6.2.4. Sumujące działanie genów

Inną formą współdziałania nieallelicznego genów jest polimeria. Zjawisko to polega na tym, iż wiele (nawet kilkadziesiąt) genów z różnych loci warunkuje jedną cechę, powodując różne jej nasilenie, zależne od sumującego się ich działania. Geny te nazywane są genami polimerycznymi, addytywnymi lub poligenami. Ich sumujące się działanie jest podstawą dziedziczenia cech ilościowych (np. wydajność mleczna, nieśność itd.). Należy pamiętać, że kształtowanie się tych cech zależy również od wpływu czynników środowiskowych. Mechanizm działania genów polimerycznych omówiony jest w podrozdziale: Zmienność cech ilościowych.

6.3. Dziedziczenie umaszczenia

Umaszczenie zwierząt zależy przede wszystkim od pigmentu zawartego we włosach i piórach. Synteza, rozmieszczenie i wielkość ziarenek tego pigmentu są determinowane genetycznie przez wiele różnych loci, ale czynniki środowiskowe mogą modyfikować umaszczenie, wpływając na przykład na zmianę ilości wytwarzanego pigmentu. U wielu zwierząt ubarwienie sierści zmienia się w zależności od pory roku (np. biała w zimie, a czarna lub brązowa w lecie). Zmiany te spowodowane są działaniem niektórych hormonów, takich jak gonadotropiny, kortykotropina i hormon melano-tropowy — MSH (ang. melanocyte stimulating hormone).

U ptaków większość kolorów jest związana z obecnością pigmentów karoteinowych, natomiast u ssaków pigmentaeja zależy od syntezy i rozmieszczenia melanin w rdzeniu włosa i korze włosowej oraz naskórku skóry. właściwej.

Wyróżnia się dwa podstawowe typy melanin — eumelaniny (kolor brązowy lub czarny), syntetyzowane z metabolitów DOPA-chromu, i feo-mełaniny (kolor czerwony lub żółty), wytwarzane z metabolitów cysteinylo--DOPA-chinonu.

Enzymem włączonym w syntezę obu typów pigmentu jest tyrozynaza. Jest to enzym zawierający miedź i katalizujący trzy różne reakcje w procesie biosyntezy melaniny (rye. 6-8):

1)    hydroksyłację tyrozyny do 3,4-dihydroksyfenyloalaniny (DOPA)

2)    oksydację DOPA do DOPA-chinonu

3)    oksydację 5,6-dihydroksyindołu (DHI) do indolochinonu.

Niski poziom tyrozynazy prowadzi do wytwarzania feomelaniny, natomiast wysoki poziom tyrozynazy powoduje produkcję eumelaniny.

Do niedawna uważano, iż tyrozynaza jest jedynym enzymem niezbędnym do wytwarzania pigmentu. Ostatnie badania wykazały, że przypuszczalnie również inne geny specyficzne dla procesu syntezy pigmentu mogą modulować pigmentację.

164