tekst, poetyka, Czyli, Tadeusz Peiper

278 TADEUSZ PEIPER

JAJE

A że jesteś j jak Byłem w twej ojczyźnie widziałem sen twej skóry na dywanie z piasku i pieśń pod mrokiem co kapie na skóry twej emalię.

A Że jesteś j jak Gdy brzuszek twój błyśnie s krągły biały łaskotany łzą własnego blasku...

Gdy... Znam twój ród! A że jesteś jak dzio... w paję... jak dziecko w pajęczynie, jak ciężarna wiśnia, i że co dnia tanio oddajesz się miastu, niech żyje twoja wódka, wódka słońc, o jaje.

CZYLI

Niebo przemawia krwią, zgwałcona dziewczyna. Czyli: słońce chce grzeszyć na ziemi wraz z nami i łza czerwona pisze ciszę na papierze miasta. Czyli: noc weźmie kąpiel w kielichu wina,

⁵ wytrze się chustą białych godzin i trzeźwemi oczami zatruwać będzie każde słodkie ciasto.

Czyli: bez naszych zbrodni nie ma naszych cnót;

kryminał

jest boczną nawą kościoła. Czyli: bóg bez wrzodów

mami

Czyli: ulicą idę, a pod pachą łaskocze mnie gwiazda.

JAJE

O wierszu tym pisał Peiper w artykule Rozbijanie iv>> rzydel (s. 77).

CZYLI

Wiersz ten przywoływał autor w Nowych ustach jako ilustrację poematu opartego na arbitralnym „planie budo\vv” (s. 223).

¹⁰ Czyli: krople krwi *■ krople krwi? Czyli: miód niosą na paznokciach ci którzy grzesząc

tworzyli

WŚRÓD WIÓRÓW DNIA

Noc całą chodziłem po mieście.

Z błękitnego pułapu zdjąłem księżyc i jak latarkę zniosłem go na ziemię.

Kostur jego światła * rozgrzebywał mi wióry dnia rozrzucone na ulicy i zasypane mrokami.

Noc całą chodziłem po mieście.

Czytałem bruki zadrukowane śladami stóp, przykładałem palce do piersi gościńców,

¹⁰ echa zaułków ścigałem aż do ich gniazd, a place miejskie kładłem na dłoni i podnosiłem do ucha.

w. 11 Wers ten analizuje szczegółowo J. Przyboś (zob. też Wstęp, s. XLI). Pisał on m. in.: „Co głosi ta refleksja Peipera? Że grzech, a więc świadome siebie zło, towarzyszy najwyższemu dobru ludzkiemu: tworzeniu” i dodawał: „Już owego miodu na paznokciach staram się nie widzieć, aby pozbawiwszy go właściwości zmysłowych, przyjąć jako pojęcie czegoś najsłodszego w życiu, a owe paznokcie jako metonimię tworzącej (jak rzeźbiarza) ręki — i w ogóle twórczości” (Zapiski bez daty, Warszawa 1970, s. 338 i 339).

metonimia — zamiennia, figura stylistyczna polegająca na zastąpieniu jednej nazwy przez inną, związaną z nią na zasadzie przyległości.

WŚRÓD WIÓRÓW DNIA

Pierwodruk: «Zwrotnica» 1922, nr 1, pod pseudonimem: Jan Alden.