Untitled17(1)

i

W świetle wszystkich tych twierdzeń Kaleckiego (al_e j ■ w artykułach z późniejszych lat sześćdziesiątych, które wieńc*¹¹^ dium o przełomowej reformie kapitalizmu)"⁴ można sądzić ^ ^S*^U' chodzi! on (a może odszedł?) od krańcowych tez na temat* falowych zmian gospodarki kapitalistycznej” sformułowanych ^ ^ dynamiki.,., a będących — być może - odbiciem nastrojów z wielkiej stagnacji. Stąd trudno podzielić pogląd Steindla (197^^

.....Kalecki przemierza długą drogę razem z Różą Luksemburg

też nie dostrzegała takich źródeł rozwoju gospodarki kapitalistyczn • które pochodziłyby z wewnątrz układu; w odróżnieniu jednak ód _n'’ Kalecki włącza do zewnętrznych czynników' rozwoju⁷⁵ nie tylko zagraniczną ekspansję, wojny i zbrojenia, ale również strumień wy. nałazków” ‘⁶.

Nawet u czytelnika oswojonego z widzeniem w Kaleckim „najwybitniejszego kontynuatora dzieła teoretycznego Róży Luksem-

⁷⁴ Por. M. Kalecki Uwagi o ..reformie przełomowej", w: Dzieła, tom 2, ed. cit, s. 501-5 iO.

⁵ Przede wszystkim Kalecki w żadnej pracy nie charakteryzował ..czynników rozwoju" jako czynników zewnętrznych. I to właśnie świadczy o teorii, a nie to, że — jak pisze Steindl — „W pierwszej wersji [modelu — E.D.] trend vv ogóle me występuje, ale już ta nieobecność świadczy o teorii — mianowicie o przekonaniu, że dla pobudzenia trendu konieczne jest działanie czynników egzogenicznych". (J. Steindl op. cii., s. 643). Naprawdę trudno wymagać, aby trend byt uwzględniany tam, gdzie chodak)

tylko o .....skonstruowanie wyjaśnienia [...] automatyzmu wahań koniunkturalnych

w układzie izolowanym". VI. Kalecki Próbo teorii koniunktury, w: Dziela, tom 1, cd cii.

s. 97.

⁷⁶ J. Steindl op. cii., s. 644. Rozumowanie, które doprowadziło Steindla do takie; (zaskakującej) konkluzji jest następujące: „..zasób kapitału, który występuje w równani trendu [Kaleckiego - E.D.], zależy oczywiście od inwestycji: jeżeli dany jest jednako*)

okres eksploatacji [...], możemy go wyznaczyć jako całkę inwestycji brutto po

ubiegi)'®

okresie [...]. Ten sam zbiór parametrów wyznacza zarówno długofalowy ^tren7y₍ i wahania cykliczne. Można wykazać, że współczynnik [...], który porzeciw tłumieniu cyklu, jednocześnie pobudza długofalowy wzrost". Ibid, s. sR3. ^ pj ..Podstawową sprawą [...] jest to. że równanie [decyzji inwestycyjnych

tt. .    -./-ilrt-żnit' 00

vż'P°

A

(...) daje w rozwiązaniu alternatywnie albo cykl, albo trend, zależnie

parametrów równania. Jeżeli opowiadamy się za rozwiązaniem cyklicznym, g > pierwsze - przypadek ten odpowiada realistycznym wartościom parametrów^ po drugie — rozwiązanie to dostarcza wiarygodnego i dobrego

cyklu, które byłoby trudno zastąpić jakimś innym zadowalającym

ieai«°-

do

sa zd°^lDe .

wówczas musimy jednak powiedzieć, żc związki objęte tym modelem m _rozsz*^łJfill*^e wywołania trendu. Czyli [...] zyski, oszczędności przedsiębiorstw oraz

tak wytyczona wspólna „długa droga" nie może nie wywołać \ Zapewne istnieje pewne pokrewieństwo między teorią ^ ' popytu Kaleckiego a teorią akumulacji R. Luksemburg :    _ał _t0 sam Kalecki), ale z tego jeszcze nie wynika, że jego

dynamiki gospodarki kapitalistycznej jest kontynuacją teorii rtnu R- Luksemburg, dla której porównań znawcy przed-akają głównie w pracach R. Hilferdinga i W. Lenina. Tym że u kresu swej drogi - raczej samotnej (tak myślę) -ki pisze studium o przełomowej reformie kapitalizmu, z kon-sadniczo inną, niż wynika z teorii R. Luksemburg (a także ga i Lenina). Ale to już temat na inną książkę ⁷⁸.

iel cyklu w świetle obserwacji empirycznych, wydatków państwa

Robinson przedstawiając model Kaleckiego w grupie „modeli wskich” pisała (1962 r.): „Wszystkie te modele są zbyt uprosz-ji zbyt wysoce zintegrowane, by można było je konfrontować

zbytu dzięki nowym inwestycjom nie pociągają za sobą trwałego, wzrostowego duktu narodowego. Uwzględnienie takiego ruchu wymaga otwarcia układu, konkretniej, w układzie muszą się pojawiać decyzje inwestycyjne [...] oparte na maniach. Wiarygodną podstawę takich przewidywań, nic opierających się na . obrotach i zyskach. Kalecki upatruje w wynalazkach obiecujących wysokie . którzy je pierwsi wprowadzą”. Ibid., s. 643 - 644. Identyczny pogląd (w całej kwestii) prezentuje J. Osiatyński w Poslowiu do: M. Kalecki Teoria dynamiki -ej. Warszawa 1986, s. 212-213.

T. Kowalik Róża Luksemburg. Teoria akumulacji i imperializmu. Warszawa 1971, s. 8.

ob. P. Czajka M. Kaleckiego koncepcja „reformy przełomowej". w^:: P. Czajka, ka, S. Sztaba Kapitalizm. Szkice z makroekonomii współczesnej, „Monografie ua” nr 274, Warszawa 1989. Szkic P. Czajki jest pierwszą w polskim Wie rekonstrukcją poglądów M. Kaleckiego na ewolucję społcczno-gospo-^truktury systemu kapitalistycznego. Studium Kaleckiego — opublikowane ^w «Po Ulica ed Hconomia" — zostało opatrzone krytycznym komentarzem esentiego (włoskiego marksisty). Autor szkicu polemizując z Pesentini ’ *■l^e®° Wytyka koncepcji Kaleckiego wywodzi się z ortodoksyjnej i dogma-, J i marksistowskiej. w której miTcie rzeczywiście trudno jest znaleźć miejsce *»owej reformy kapitalizmu (a także międzynarodowych aspektów reformy i. ¹ ^^esei)tim jest jednocześnie konfrontacją - poprzez koncepcję Kaleckiego tyjną’ teorią procesu dziejowego.