page0086

82

rzeczy z drugiej, np. śliny z gruczołu, bo we wszystkich tych razach spotykamy materyał rzeczy już istniejący.

Jak się z uwag dotychczasowych okazuje, pojęcie stwarzania nie jest łatwe do zrozumienia; nie można jednak twierdzić, iżby zawierało w sobie sprzeczność. Wszak zawierają się w niem cechy, skądinąd dobrze nam znane, jak: być przyczyną, przyczyną rzeczy, która niegdyś na żaden sposób tizyczny nie istniała; wreszcie mamy tu negacyę materyi jako podścieliska, z które-goby rzecz miała być uformowana¹).

Chodzić więc obecnie może tylko o to, czy w przypuszczeniu, że istnieje Bóg jako Jestestwo nieskończenie doskonałe, akt stworzenia jest możliwy ²).

W odpowiedzi na to pytanie, wystarczy powołać się na to, iż pojęcie stwarzania nie składa się z cech sprzecznych i wzajemnie się wykluczających; to zaś, co wewnętrznie nie zawiera sprzeczności, może być w danym razie urzeczywistnione, byle się znalazła przyczyna sprawcza, posiadająca moc odpowiednią. Ten wypadek istnieje co do przyczyny bezwzględnej, jaką jest Bóg. Wszak działanie jest wynikiem i objawem doskonałości danego bytu; jeżeli się więc przyjmie Jestestwo nieskończenie doskonałe, którego działania nic nie może ograniczyć prócz tego wyjątku, że rzecz jakaś jest wewnętrznie, z istoty swej niemożliwa, wówczas nie widać racyi, dla której działanie owego Jestestwa miałoby się objawiać tylko w ten sposób, iżby było wykonaniem jakiejś zmiany w materyi już danej. Wobec takiego ograniczenia po prostu nie widać, w czem spoczywałaby różnica charakterystyczna między działaniem Absolutu, a działaniem jestestw skończonych, zależnych. Jeżeli Absolut tylko w ten sposób działać może, iz wykonywa zmiany

*) Por. Dictionnaire de Thóologie catholiąue. fasc. XXIV. Paris 1907 str. 2035—2202; Ur r ab u r u S. J.: Cosmologia. Vallisoleti 1892 str. 84 nastp.; Mazzella: De Deo creante. Romae 1892 str. 22 n.; Albert Far ges: L’idće de Dieu. Paris 1894 str. 86 n.; Pesch Tik: Institutiones philosophiae natu-ralis. Friburgi Bris. 1897. t. II n. 531 nast.; Al. von Oettingeh: Luth. Dogmatik. Bd. II. § 12 i 13. Miinchen 1900; nadto literaturę obszerną podaje: Realencyklopedie fur protest. Theologie und Kirche von Dr. Albert Hauck. Leipzig 1906 t. XVII str. 688—704.

²) Dowody, że Bóg istnieje, należą do Teodycei, a nie do Filozofii przyrody.

http://rcin.org.pl