WSP J POLN254315

Andrzej Maria Lewicki* Językoznawstwo polskie w XX wieku

642

skiej. Próbę ukształtowania oryginalnego systemu dedukcyjnego podjął Zawadowski. Najważniejsze jego prace z tego okresu to: Constructions gram-maticales et formę$ penpbrastiąues (Wrocław 1959); Inducńon et deduction er. linguistujue („Biuletyn PTJ” 1967, nr 23), uwieńczeniem jego poszukiwań teoretycznych jest Lingwistyczna teoria języka (Warszawa 1966). Do metodologii dedukcyjnej glossemantycznej nawiązują też Bogusławski i Karolak, do których ok. 1961 r. dołącza Wierzbicka. Głównym zakresem ich badań są problemy semantyki, składni i morfologii. Dążą oni do wyodrębnienia w analizie jednostek elementarnych, dalej nierozkładalnych. Ukształtowane przy realizacji tego programu zasady analizy morfologicznej, oddzielenia jednostek języka od produktów językowych, oryginalne koncepcje składni semantycznej (predykatowo-argumentowej) i języka semantycznego złożonego tylko z elementów niedefiniowalnych, uniwersalnego (wspólnego wszystkim ludziom) języka myśli {lingua mentalis) - wpłynęły i wpływają nadal na rozwój myśli teoretycznej w lingwistyce światowej. Główne prace tych badaczy z omawianego okresu: A. Bogusławski, O zasadach analizy morfologicznej („Biuletyn PTJ” 1959, nr 18); O interpolacji („Biuletyn PTJ” 1963, nr 22); Semantyczne pojęcie liczebnika i jego morfologia w języku rosyjskim (Wrocław 1966); S. Karolak, Niektóre zagadnienia struktury¹ języka („Biuletyn PTJ” 1958, nr 17); Przypadek iprzyimek („Biuletyn PTJ” 1965, nr 23); Zagadnienia rekcji przyimkowej czasownika w języku rosyjskim (Wrocław 1966); A. Wierzbicka, O języku dla wszystkich (Wrocław 1966); Dociekania semantyczne (Wrocław 1969); Kocha, lubi. szanuje. Medytacje semantyczne (Warszawa 1971); Semantic Pńmitives (Frankfurt am Main 1972).

Dystrybucjonizm amerykański w początkowych latach omawianego okresu w niewielkim stopniu oddziałuje na koncepcje polskich stru-kturalistów. Wpływ tej metodologii dostrzec można w programie toruńskiej grupy syntaktologicznej, ukształtowanym przez Henryka Misza i Marię Szupryczyńską (potem te koncepcje rozwijają tez Krystyna Kallas, Maria Frankowska i in.). Ten sformalizowany i ograniczający rolę znaczenia leksykalnego w interpretacji struktur syntaktycznych system analiz okazał się sprawny przy klasyfikacji i inwentaryzacji powierzchniowych struktur zdań i grup syntaktycznych. Próbą dostosowania opisu składni do wymogów analizy strukturalnej jest nowa synteza składni Z. Klemensiewicza Studia syntaktyczne (cz. 1-2, Wrocław 1967-1969).

Pośrednią drogą eliminacji psychologizmu na rzecz opisu strukturalnego było przystosowanie opisu języka do możliwości mechanicznych urządzeń przekładowych i wprowadzenie pojęć cybernetycznych do interpretacji zjawisk językowych. Ten ostatni nurt szczególnie rozwijał L. Zabrocki, m.in. w rozprawach: Spracbkode („Zeitschrift fur Phonetik, allgemei-ne Sprachwissenchaft und Kommunikationforschungen” 1961, 14, 1); Cybernetyczny układ komunikacji językowej („Logopedia” 1967, nr 7). Natomiast