Zabawy rozwijające mowę dziecka (4)

okresu poniemowlęcego do kilku zaledwie słów używanych, a rozumianych kilkunastu, wydatnie bogaci się obejmując w końcu drugiego roku życia około 200—300 słów. Wraz z rozwojem spostrzeżeń rozszerza się słownictwo. Trzyletnie dziecko winno posiadać zasób słownictwa sięgający od 1200 do 1500 słów, które potrafi zrozumieć i wypowiedzieć. Liczba znanych dziecku słów w końcu wieku przedszkolnego sięga 3—4 tysięcy.

Posługując się początkowo pojedynczymi słowami, później zaś „zlepkami^,, oraz dwu-* i trzywyrazowymi równoważnikami zdań, dziecko dwuletnie mówi już zdaniami prostymi, a trzyletnie używa często zdań powiązanych ze sobą gramatycznie. W okresie przedszkolnym zmianom ilościowym towarzyszą zmiany jakościowe, wzrasta liczba przymiotników, przysłówków, zaimków i liczebników. Jednocześnie dziecko przyswaja sobie złożone formy językowe i jakkolwiek nie zna zasad gramatyki, używa poprawnie różnych rodzajów, przypadków i czasów. Wraz z rozwojem słownictwa dziecko przyswaja sobie różne pojęcia, rozwija się u niego myślenie słowne. Pojawiają się elementarne formy słowno-logicznego rozumowania ¹.

Podstawowy zasób słów, jakim dysponuje dziecko, odzwierciedla to, co dziecko potrafi sobie wyobrazić lub pomyśleć. Rozwój mowy dziecka przebiega w kilku, różnej długości, etapach. Choć granice między etapami nie są wyraźne, podział ten jest dostrzegalny, bowiem każdy okres przynosi zmiany ilościowe i jakościowe.

Pierwszy etap to okres wczesnego gaworzenia. W tym okresie zaczyna się świadome naśladowanie dźwięków otoczenia, ma to ogromne znaczenie w dalszym rozwoju mowy.

Drugi etap — etap wyrazu. Prawidłowo rozwijające się dziecko roczne rozumie znaczenie kilkunastu słów, a kilka z nich usiłuje wymawiać, nadając im wyraźne znaczenie. Dopiero słowo wypowiedziane ze zrozumieniem, stosownie do sytuacji, a nie naśladowane mimowolnie, jest zaczątkiem właściwego słownika dziecka. Od ostatnich miesięcy pierwszego roku życia rozwój mowy dziecka postępuje w czterech kierunkach:

1) rozszerzanie zakresu rozumianych słów i wypowiedzi,

2) wzbogacanie używanego słownika,

3) opanowanie struktury gramatycznej,

4) doskonalenie wymowy.

Trzeci etap, od około drugiego roku życia do około czwartego roku życia, to okres nabywania umiejętności myślenia pojęciowego. W tym okresie pojawiają się nazwy zawodów, kształtów, czynności itp. Rozwój kategorii znaczeniowych w grupie czasowników przebiega od opanowania określeń czynności i zjawisk konkretnych do określeń abstrak-

Ii. Spionek Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Warszawa 1969, s. 13—14.