Zestaw V (12—24 m.ż.)
Koordynacja w z r o k o w o-r uchowa: budowanie z klocków wieży, potem szeregowanie ich w pociąg. Bazgranie po papierze. Wkładanie i wyjmowanie przedmiotów z woreczka. Próby ciągnięcia zabawek na sznurku. Samodzielne picie z kubeczka. Kopanie piłki, próby wchodzenia po schodach.
Uspołecznianie przez pobudzanie do naśladowania czynności dorosłych np. zamiatanie, ścieranie kurzu itp. Sprzątanie zabawek. Próby samodzielnego rozbierania się i ubierania (każdą część ubrania nazywamy). Wdrażanie do pomagania przez przynoszenie drobnych przedmiotów.
Ćwiczenia słuchu i mowy: zabawa bębenkiem ,,bum-bum”. Naśladowanie głosów zwierząt. Próby łączenia dwu słów, np. mama daj. Nazywanie części ciała. Dawanie trudniejszych poleceń, np. połóż psa na stole, na podłodze, daj mamie itd. Pobudzanie dziecka do śpiewania i mówienia przez: kołysanie i śpiewanie lali, zabawę autem, ptaszkiem. Zabawa na kolanach: „je-dzie, jedzie pan.”
Zadania podane w zestawach ćwiczeń nie powinny stanowić specjalnej trudności dla 26 dziecka bez opóźnień rozwojowych. Umiejęt-
ności te osiąga ono w sposób naturalny, bez szkolenia, natomiast dziecku wyrwanemu z naturalnego środowiska rodzinnego powinniśmy dopomóc specjalną stymulacją, lub — w wypadku uszkodzenia analizatorów (np. słuchu, wzroku itp.) — rehabilitacją. Do opanowania przez dziecko całego zestawu ćwiczeń (czasem tylko jednego ćwiczenia) może będzie potrzeba kilku powtórzeń. Zależy to od indywidualnych możliwości dziecka. Należy pamiętać o tym, by nigdy nie przechodzić do następnego ćwiczenia w obrębie jakiejś funkcji, zanim dziecko nie opanuje poprzedniego. Rozpoczynając pracę z dzieckiem przechodzimy kolejno przez wszystkie etapy ćwiczeń. Przeskakiwanie któregokolwiek etapu byłoby poważnym błędem pedagogicznym! W kolejnych ćwiczeniach wzrasta bowiem stopień trudności. Jeśli dziecko nie chce wykonywać jakiegoś ćwiczenia, należy chwilowo przejść do zadań dotyczących innych funkcji.
Na zestaw składają się zadania (ćwiczenia), stymulujące poszczególne funkcje: np. gdy uczymy pojęcia „wielkości”, nie możemy od razu wymagać od dziecka zrozumienia co to znaczy „mniejszy”, „większy” itp.
Nie wolno nam również wymagać od dziecka uogólnienia, tzn. umiejętności wskazania wszystkich dużych przedmiotów i wszystkich małych. Początkowo dziecko będzie umiało wskazać, gdzie jest duża, a gdzie mała baba (jeżeli będzie miało przed sobą tylko jedną 27