dużą babę i tylko jedną małą). Potem będzie umiało wskazać wszystkie duże baby i wszystkie małe (jeśli nie będzie na stole wielkości pośrednich), ale na pytanie, który miś czy ołówek jest duży, a który mały — już nie odpowie. Wreszcie prawidłowo wybierze dużą i mała babę z całego zestawu wielkości. A dowodem na to, że dziecko opanowało uogólnione pojęcie wielkości, będzie umiejętność określenia każdej wielkości, np. na podstawie drzewek rosnących w ogródku dziecko ocenia drzewo widziane w lesic jako duże, podobnie umie ocenić wszystkie przedmioty otaczające.
Należy pamiętać, że w normalnym przebiegu rozwojowym dziecko również nabywa umiejętności stopniowo, w sposób intuicyjny — nie bywa nigdy tak, żeby np. od razu zaczęło biegać. Najpierw musi „mocno” stanąć, potem niepewnie chodzić, a sprawne bieganie jest efektem końcowym. Podobnie jest z nabywaniem innych umiejętności.
A więc jeśli np. chcemy przystąpić do u-czenia dziecka pojęć: duży — mały, a dziecko nie chce bawić się babami, to możemy przejść do ćwiczenia innego typu, np. do u-kładania obrazków.
Zestaw I
Pozwalamy dziecku na spontaniczną zabawę, podajemy zabawki, o które prosi, potem stopniowo nakłaniamy dziecko do wy-28 konania zadania przez nas zaprogramowane-
go. Jeśli dziecko odsuwa zabawkę z niechęcią — zmieniamy rodzaj ćwiczenia. Do odłożonego ćwiczenia wracamy po przerwie lub następnego dnia. Jeżeli dziecko boi się jakiejś zabawki, np. pluszowego pieska, nie używamy go na razie do ćwiczeń, lecz za każdym razem stawiamy go blisko. Nigdy nie zmuszamy dziecka do dotykania zabawki, której się boi, nie wyśmiewamy go ani nie zawstydzamy.
A oto propozycje zabaw:
Rozkładanie i składanie jajek, bab, sześcianów-wkładanek, pika (piramidka z drewnianych krążków) — rozwijamy przez to koordynację wzrokowo-ruchową, oswajamy dziecko z różnymi wielkościami, których na razie jeszcze nie nazywamy.
Wrzucanie krążków do skarbonki — ćwiczenie koordynacji wzroko-wo-ruchowej i koncentracji uwagi.
Dokładanie obrazków do takich samych przedmiotów. Wyrabianie odruchu dotykowo-wzrokowo-gesto-wego: dokładamy ręką dziecka obrazek do danej zabawki. Zaczynamy od trzech, w miarę opanowywania dodajemy po jednym obrazku (zawsze wyraźnie nazywamy obrazek i przedmiot).
Rysowanie na papierze, na tablicy, zabawa przy tablicy flanelowej.
Zabawa piłką, samochodem, kołysanie lali — ćwiczenia artykulacji: baach, uu-u, tu-tu, aa-a.
29