Zdjęcie3943

144 Rozdział 4. Oblicza dyilcluii rozwojowej

o przewadze chłopców w populacji osób z dysleksją. Podobne rezuluh uzyskali także Wadsworth i wsp. (1992) oraz Lubs i wsp. (1993). NioM; te dowody nie były do końca przekonujące, zwłaszcza dla klinicystów, któ rzy wyraźnie doświadczali dysproporcji pici w pracy klinicznej z grupą pacjentów z dysleksją. W odpowiedzi na te wątpliwości Miles i wsp. (1998) opublikowali cenny materiał, będący analizą struktury populacji 10. latków zamieszkujących w Wielkiej Brytanii. Badania epidemiologiem prowadzone na tej grupie od lat 80. przez Milesa i jego zespól pozwolił), na bazie bardzo starannych kryteriów diagnostycznych, wyłonić z populacji liczącej 11804 dzieci te, u których bez wątpienia pojawia się dysleksją rozwojowa. Podgrupa ta liczyła 269 dzieci, wśród których tyk) 223 chłopców (co stanowi około 83%) i 46 dziewczynek (pozostałe 17%). Da je to proporcję 4,5:1 na rzecz chłopców. Warto jednak wspomnieć it w populacji tej częstość występowania dysleksji (bez zróżnicowania te względu na pleć) wynosiła 2,28%.

Wydaje się zatem, że przewaga chłopców w grupie dzieci z W jest faktem, jednak wielkość tej przewagi nie jest rozstrzygnięta jed» znacznie. Miles i wsp. (1998) wykazali, że decydujące znaczenie ma tu tay terium diagnozowania dysleksji. Porównali proporcje w grupie, w której podstawą wyodrębnienia dzieci z dysleksją było wyłącznie kryterium rozbieżności: rozpiętość między IQ a poziomem czytania i w grupie, w którą zastosowano łącznie wskaźniki obniżonego czytania i pisania oraz wskaini-ki kliniczne istotne dla dysleksji (na podstawie Bangor Dyslena Test). Kiy-terium kliniczne pozwoliło na wykazanie dysproporcji i przeroj) chłopców 4,5 do 1, natomiast w grupie wyodrębnionej tylko na podstawir kryterium rozbieżności chłopcy i dziewczęta reprezentowani byli w równym stopniu (1:1).

Podsumowując rozważania przedstawione powyżej, wydaje się, tr pewne światło mogą na kwestię proporcji płci rzucić wyniki badań bwoki-gicznego tła dysleksji. Niewykluczone, że istotne znaczenie mają tu także cechy kulturowe oraz specyfika języka i systemu ortograficznego. I.

4.3.2. Podłoże neurobiologiczne różnic między płciami

k.

W rozdziale trzecim analizowano najważniejsze teorie etiologiczne ffijjębji uwzględniające neurobiologiczne tło tego zaburzenia - pokazujące aaw> miczne i funkcjonalne podłoże dysleksji. Badacze znajdujący nieprawidlow śd w mózgach dyslektycznych są generalnie zgodni co do tego, że stanom one rezultat zakłócenia procesów rozwojowych układu nerwowego w oto*

prenatalnym. Hormony płciowe zaś odgrywają bardzo istotną rolę w rozwoju tkania nerwowej (Grabowska 2001; Grabowska-Bednarek 2004).

Trzeba podkreślić, że już w mózgach badanych przez Galaburdę i zespól stwierdzono różnice neuroanalomiczne między płciami - np. mózgi lipskie wykazywały więcej neuropatologii, zlokalizowanych głównie w lewej półkuli. Ponadto różnice dotyczyły rodzaju tych patologii - u mężczyzn dominowały mikrodysgenezje (zmiany o charakterze ektopii). a u kobiet korowe blizny (Grabowska i Bednarek 2004). Różnice dotyczyły też lokali-»cji tych zmian - u mężczyzn głównie w lewej okolicy okolosylwiuszowcj. u kobiet w korze czołowej.

Grabowska i Bednarek (ibidem) widzą przyczyny odmiennych skutków nieprawidłowości w rozwoju mózgu, w odmiennym tempie rozwoju układu nerwowego (u dziewczynek szybsze), jak też w odmiennej podatno-jb aa uszkodzenie lub efekt wpływu testosteronu.

Także różnice makroskopowe dotycząceplanum tempomle są wyraż-niijszc u mężczyzn, co może mieć związek z wpływem testosteronu. Ponadto zmiany w budowie spoidła wielkiego corpus caUosum, sygnalizowane przez badaczy jako zmiana anatomiczna związana z dysleksją, mają uwarunkowania płciowe o tyle, że w populacji ogólnej nie ma dokładnej odpo-wiedniości tej struktury u mężczyzn i kobiet. Ponadto wykazano, że coipus allosum pokazuje inne zmiany u kobiet dyslektycznych (zwiększa się spięliiain - tylna część spoidła) i u mężczyzn (splenium się zmniejsza) (ibidem).

Grabowska i Bednarek (ibidem) sugerują, że brak zgodności wyników badań dotyczących struktur mózgowych w dysleksji rozwojowej może wynikać właśnie z tego, że badacze nie uwzględniali zmiennej płci w dostatecznym stopniu, lub też z tego powodu, że populacja dziewcząt z dysleksją jest (taktowana marginalnie lub pomijana.

Podsumowując należy stwierdzić, że istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo, iż dysleksją rozwojowa ma odmienne podłoże neu-robiologiczne u kobiet i mężczyzn, a co za tym idzie różnic możemy się spodziewać także na poziomie poznawczym i behawioralnym (objawy i przystosowanie).

4.3.3. Mechanizmy poznawcze i objawy dysleksji a pleć — badania własne

Biorąc pod uwagę odmienne uwarunkowania neurobiołogiczne dysleksji u obu pici, należy w konsekwencji spodziewać się także różnic w obrazie deficytów funkcji poznawczych i objawów dysleksji u obu grup.