R-l 1. Dolegliwość: rwa kulszowa. lumbago. bóle w nogach.
Usytuowanie: pośrodku bruzdy podkola-nowej. na nodze bolącej (patrz pkl R-6). Zabieg: uciskać łagodnie, w głąb, dwoma kciukami (resztą palców objąwszy kolano), od 8 do 10 sekund.
R-l2. Dolegliwość: rwa kulszowa. bóle łydek. Usytuowanie: na mięśniu brzuchatym łydki. w połowie wysokości napinania łydki. Zabieg: uciskać dwoma kciukami początkowo lekko, potem coraz mocniej, pozostałymi palcami objąwszy goleń (można w ykonywać lekkie ruchy posuw isto-zwrot-ne) od 8 do 10 sekund, trzykrotnie.
R-13. Dolegliwość: rwa kulszowa. lumbago. zawroty głowy.
Usytuowanie: po zewnętrznej stronie nogi, pomiędzy kostką a ścięgnem Achillesa. Zabieg: masować ruchem posuwisto-zwrotnym, w kierunku pięty, od 2 do 3 minut, najpierw nogę chorą, potem drugą. Powtarzać dwa. trzy razy v> ciągu dnia.
R-l4. Dolegliwość: rwa kulszowa, skurcz mięśni. Usytuowanie: na grzbiecie dłoni pośrodku, na przedłużeniu palca serdecznego, w odległości trzech palców od przegubu. Zabieg: objąwszy dłoń ręką masować kciukiem w' kierunku przegubu od 2 do 3 minut. Powtórzyć 2, 3 razy w ciągu dnia.
BÓLE BARKÓW, RAMION I PLECÓW
Dolegliwości te pojawiają się zazwyczaj dość wcześnie, czasem już w wieku młodzieńczym, ale przeważnie między trzydziestym, a czterdziestym rokiem życia. Jest to najwyższy czas. aby rozpocząć zabiegi i ćwiczenia zapobiegawcze. Są one łatwe, a często nawet dość przyjemne.
Należy pamiętać, że jedną z przyczyn powstawania chorób reumatycznych jest nieprawidłowa postawa ciała. Pominiemy tu wrodzone lub nabyte jej wady, jest to domena chirurgów i lekarzy, chociaż i tu nasze zabiegi mogą dopomóc: zmniejszyć bóle. poprawić samopoczucie. Nieprawidłowa postawa to przeważnie: wysunięta ku przodowi szyja, cofnięta zapadnięta klatka piersiowa, wysunięta ku przodowi część lędźwiowa kręgosłupa, uwypuklony lub opadnięty brzuch, odstające łopatki. Przy zlej postawie zmienia sie ułożenie stawów kręgosłupa a także i innych stawów, podtrzymujących ciężar ciała Wszystko to bywa przyczyną przewlekłych bólów mięśniowych i złego samopoczucia. Czasem zła
32