111

podczas gdy występują wątpliwości co do wielkości masy ładunku wyznaczonej innymi sposobami.

11.2. /uleceniu i procedur) stosowane przy wyznuczuniu wyporności

W wypadkach wyznaczania masy ładunku na podstawie wyporności statku, gdy uzyskane wyniki służą do rozliczeń handlowych, obowiązują liczne zalecenia oraz ściśle określone sposoby postępowania [2, 4, 7, 18]. Pozwala to na ograniczenie błędów' do minimum.

Podstawowe zalecenie dotyczy sposobu uwzględniania nieznanych mas wchodzących w skład stałej statkowej (konstanty). Jeżeli tylko warunki eksploatacyjne pozwalają, należy dwukrotnie wyznaczać wyporność statku dla każdej operacji określania masy ładunku - przed przeładunkiem oraz po przeładunku. Masa ładunku jest wówczas równa różnicy między wypornością jednostki po przeładunku i przed tą operacją z uwzględnieniem różnic w masach: zapasów, balastu i ścieków, jakie nastąpiły w trakcie przeładowywania. Przy takim postępowaniu nieznane masy w składzie stałej statkowej nie mają wpływu na dokładność wyznaczania masy ładunku. Określenie wyporności na statku bez ładunku pozwala ponadto na wyznaczenie aktualnej wartości stałej statkowej.

W wyjątkowych wypadkach, gdy nie ma możliwości dwukrotnego wyznaczenia w yporności jednostki, masę ładunku (załadowanego lub wyładowanego) określa się na podstawie pojedynczego wyznaczenia wyporności po operacji przeładunkowej. Trzeba wówczas w obliczeniach uwzględnić stałą statkową wyznaczoną w poprzednich rejsach. W toku normalnej eksploatacji statku i przy intensywnych pracach konserwatorskich aktualna stała może się jednak znacznie różnić od wyznaczonej poprzednio. Jest to główne źródło błędów' w określeniu masy ładunku tym sposobem.

Zanurzenia statku, na których podstawie wyznacza się wyporność, odczytuje się na znakach zanurzeń. W celu wyeliminowania wpływu przechyłu jednostki na dokładność wyników należy zanurzenia na znakach odczytywać po obu burtach, a do dalszych operacji obliczeniowych bierze się średnią z obu burt. By zwiększyć dokładność odczytu zanurzeń gdy występuje falowanie wody, stosuje się specjalny przyrząd eliminujący w znacznym stopniu wpływ* falowania (jest on opisany w innym miejscu). W praktyce można taki przyrząd zastosować do odczytu zanurzeń na owrężu - posługiwanie się nim do odczytu zanurzeń na znakach dziobowych jest utrudnione, a bezużyteczny staje się on przy odczycie zanurzeń na znakach rufowych, zwłaszcza w rejonie rufy o silnym rozchyleniu wręgów. Zanurzenia statku na pionach, konieczne do określania jego wyporności wyznacza się na podstawie zanurzeń odczytanych na znakach (uśrednionych z obu burt) metodami zapewniającymi dużą dokładność

III