2010 12 12"Y

196 ROZDZIAŁ 3 Przedsiębiorstwo sieciowe: loikura, instytucje i organizacje

wbrew sieciowej formie organizacji, ale także za jej sprawą. Jest tak dlatego, że ście do strategicznych sieci wymaga bądź znacznych środków (finansowych, nicznych, udziału w rynku), bądź aliansu z wielkim graczem w sieci.

Wielonarodowe przedsiębiorstwa wydają się nadal silnie uzależnione od swejbil zy narodowej. Idea ponadnarodowych korporacji będących „obywatelami gospgŚ darki światowej” wydaje się nie do utrzymania. Jednakże sieci utworzone przez hhrvj lonarodowe korporacje faktycznie przekraczają narodowe granice, tożsamości i in- $ teresy (Imai 1990a). Wysuwam hipotezę, jiew miarę postępu procesu Klobaliz^-i; ś formy organizacyjne przekształcają się od wielonarodowych przedsiębiorstw ku mTę ||} ckzynarodówyrri sieciom, w_ rzeczywistość!' omijając tzw. ponadnarodowców hationals], którzy należą bardziej do świata mitycznych reprezentacji (lub celowólK wytwarzania wyobrażeń przez konsultantów do spraw zarządzania) niz do instytu.-: cjonalnie określonych^ealiów gospodarki światowej.-

Ponadto, jak juz wspomniano, wielonarodowe przedsiębiorstwa^zaangażowane fi są nie tylko w zawiązywaniu. sieci, lecz także, w coraz większym stopniu, same oh.^t! ganizują się w zdecentralizowanych sieciach. Ghoshal i Bartlett (1993, s. 81) -jpj zinterpretowaniu danych dotyczących transformacji wielonarodowych korporacji -1< definiują współczesnego wielonarodowca jako „śródorganizacyjną sieć”, czyli Śd ślej, „sie.ć, którą.jest zakorzeiiiona w sieci Zewnętrznej!!..To podejście ma zasadnicze znaczenie dla naszego zrozumienia problemu, ponieważ - jak dowodzą - właściwości instytucjonalnego otoczenia, w którym ulokowane są różne człony korporacji, jl w rzeczywistości kształtują strukturę i dynamikę wewnętrznej sieci korporacji. Jgl; fi więc wielonarodowe korporacje są w istocie dysponentami bogactwa i technolog! w gospo^rt^^opalneK Jałto ~że' większość, sięci jest zorganizowaną wokół. Jakirhll korporacji. Równocześnie jednak sa wewnętrznie zróżnicowane, tworząc zdeceatu- fc Kzowanę sieci, ą zewn.ętiznie,uwar.unkpwane uczestnictwem w złożonych, zmień nych strukturach splatających się sieci - w ponadfflamcznycŁsiedach.w ujęciu Imaie-go (199Óa). Poza tym^każdy.Z-elementówjych sieci, wewnętrznych i zewnętrznycjrf zakorzeniony jest w szczególnych kulturowo-instytucjonalnych środowiskach (na- i¹ rodach' regionach, mieiscach)_ł w różnym stopńiu wplywaiaęych na sieć. Ogóć rzecz biorąc, sieci sa asynifittycaae., ale każdy z osobną ich,element raczejjaiejuei: ę samodzielnie przetrwać lub narzucić swego dyktatu. Logika sieci jest bardziej cząća niż potęgi w sied. Zarządzanie niepewnością staje_się decydujące w..syOia4h asymetf>cvmej,.w;spólząleżuości...

Dlaczego sieci stanowią centrum nowej gospodarczej konkurencji? Ernst twk;-{ dzi, że głównymi źródłami tego procesu organizacyjnej transformacji są dwa czyti | niki: globalizacja rynków i nakładów⁷ oraz szybka technologiczna zmiana, ktćrj; sprawiaj ze "urządzenia stają się natychmiast przestarzałe, i zmuśżaTirmy dobrnę* ustannei aktualizacji informacji o procesach i produktach. W takim koptekśdęjagt

operacja fest .nie tylko sposobem dzielenia sje kosztami i zasobami, lecz także po zabezpieczającą przed błędną decyzją technologiczną: konsekwencje takiej decyzj dotknęłyby także jćonku rento w; jako że sieci są wszechobecne i,sprzężone..

Co ciekawe, sposób, w jaki -Ernst wyjaśnia pojawienie się międzynarodowe”-¹, przedsiębiorstwa sieciowego, stanowi powtórzenie argumentów teoretyków⁷ rynk‘Łfi z jednej strony — klasycznych, których uosabiają argumenty Chandlera. z drugiej -jh

- i J

ROZDZIAŁ 3 Wielonarodowe przedsiębiorstwa, ponadnarodowe korporacje 197

przedstawicieli nowej fali ekonomii neoklasyczncj, których uosabiają argumenty ^illiamsona. Za kluczowe zmienne uznają oni cechy rynku i technologię. Jednakże j _analizach Ernsta skutki organizacyjne są dokładnie przeciwne wobec tych, których należałoby oczekiwać w myśl tradycyjnej teorii ekonomii: mimo iż zakładano.

^tffśt^'Śie^ealme.ikiafaiaca jednostka. Wzrost kosztów transakcji, snowodowa-j^pwtgpująęą _złoŻQrłp|ęi^_tę£jiuild~uię“prowądzTjednak do „intePMtocnSJtt^^ ijCj? w ramach korporacji, lecz do ich eksternalizacii i rozłożenia ną ^eć^gpjzwięk-c^wprawdzie niepewność, lecz także umożliwia minimalizowanie jej i dzielenie “się i$|-    ^wi?^c dominujące wyjaśnienia organizacji biznesu oparte na neÓJclasycznej

^orii rynku są błędne, albo też dostępne dane na temat tworzenia się sieci biznesu - -są mylące. Skłaniam się do pierwszej konstatacji.

A zatem, przedsiębiorstwo sieciowe, przeważająca forma organizacji gospodarczej w Azji Wschodniej, wydaje się rozkwitać w różnych instytucjonalno-kulturo-wych kontekstach, w Europie (Danton de Rouffignac 1991), jak i w Stanach Zjednoczonych (Bower 1987; Harrison 1994), gdy tymczasem ogromna, wieloczłono-wa^jŁOrporacja,„hierarchicznie zorganizowana w piónip^^Jśtbultriira^ •ząrzadgąnia, wy.dająjsig,.niedostosowana do_gl.obaln ej gospodarki informacyjnej. Globalizacja! zinformatyzowanie [informationalization} wydają. śię. strukturalnie związane z usieciowieniem'"r'elaśt‘yćZnosćiąTtSży'teh trend oznacza, że przesuwamy się w stronę azjatyckiego modelu rozwoju, który miałby zastąpić anglosaski model klasycznej korporacji? Nie sądzę, że tak się stanie, mimo dyfuzji praktyk . pracy i zarządzania ponad granicami krajów. Kultury i instytucje nadal kształtują organizacyjne warunki nowej gospodarki, przez interakcję logiki produkcji, zmian technologicznej bazy i instytucjonalnych cech środowiska społecznego. Przegląd kultur prowadzenia działalności gospodarczej w Europie ujawnia zróżnicowanie modeli organizacyjnych, zwłaszcza w zakresie stosunków między państwem a firmami (Randlesome i in./1990). Na architekturę i skład sieci biznesu tworzących się w świecie wpływają narodowe własności społeczeństw, w których takie sieci są osadzone. Na przykład treść i strategie firm elektronicznych w Europie są w wysokim stopniu określone polityką Unii Europejskiej, skierowaną na zmniejszenie technologicznej zależności od Japonii i USA. Zarazem jednak, sojusz Siemensa z IBM i Toshibą w produkcji mikroelektroniki podyktowany jest koniecznościami technologicznymi. Formowanie się sieci firm zaawansowanych technologii wokół programów obrony narodowej w USA jest instytucjonalną właściwością przemysłu amerykańskiego, przy czym taką, która prowadzi do wykluczenia zagranicznych partnerów. Stopniowemu opanowywaniu północnowłoskich regionów przemysłowych przez wielkie firmy włoskie sprzyjały porozumienia zawierane między • rządem, wielkimi firmami i związkami zawodowymi, zainteresowanymi stabilizacją i konsolidacją bazy produkcyjnej, tworzonej w latach 70. z poparciem władz lokalnych zdominowanych przez partie lewicowe. Innymi słowy, Ręzędsiębiyjr,-^sjyo.liSSi9we ma w coraz .większym stopniu charakter niiędzynarodowy.,(nie.pn-ftąjdngrodowy), a jego działania będą efektem kontrolowanej-interakcji-między h^bbalną strategią Siecią i narodpwp/regiopalnie zakprzeniony.mi.4nteresami-«jej„-