2

148

148

uzasadniają twierdzenia o faktacli sprawy. \y _U2 Jne jest korzystanie z wiedzy empirycznej i z

............ ^Hawa<^ ^tee° stopnia niezawori,!^ⁿ.^lePo^

ale

_Zup^,“w"v ■ dawać tego stopnia niezawodności

uzasadnienia    . _u- ,,■    istnieje wielr

Terminologia „dowód _u, "nawet „dowód faktów” jest jednak tak utrwalona w," ^dMn ’ lwic że nie ma sensu z nią walczyć. Pamiętać tylko J'⁴' rTiiczyćh różnicach między dowodami prawniczymi a d«Jj darni matematycznymi i logicznymi.

Dowodzenie wszystkich faktów byłoby oczywistą stratą c_2asu Z tego to powodu nie wymagają dowodu fakty powszechnie zn,,,,

rower, znane

zbędne jest

^m'Wty

W.

_ści co^nauki formalne³⁶. W tej kwestii istnieje wiele analogi tym, co robią prawnicy i historycy^ T„........—-    •

(tzw. fakty notoryjne), np. wydarzenia historyczne, niekonti syjne fakty geograficzne, czy polityczne, ale także okoliczności wszystkim rozsądnym ludziom w danej okolicy itd.; fakty z urzędu, a więc np. to, kiedy wszczęto postępowanie, kiedy je zaw_ie. szono itd. oraz fakty przyznane przez jedną ze stron, jeżeli oczywiście to przyznanie nie budzi wątpliwości. Zgodnie z zasadą mra norii ca-no (sąd zna prawo) przedmiotem dowodu nie może być prawo, a więc np. to, jaka jest treść norm prawnych, jak je należy interpretować i czy dane normy obowiązują. Od zasady tura novit cuna są jednak wyjątki. Przedmiotem dowodu może być bowiem treść obcego (zagranicznego) prawa oraz ustalenie praktyki stosowania tego prawa Sądzić również należy, iż sąd może skorzystać z opinii biegłego, jeśli chce ustalić treść wysoce specjalistycznych dziedzin prawa wewnętrznego (np. budowlanego, medycznego, wynalazczego itd.).

2. Ciężar dowodu

Wprawdzie na całym świecie obserwuje się rosnący aktywizmsądów, które coraz częściej przeprowadzają niektóre dowody z urzęd'-.

Popper: Logika odkrycia naukowego, Warszawa 1977.

M. Zieliński: Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Poznań 1979.