34

Rozdział 2

Metody zbierania danych w badaniach pedagogicznych

Krzysztof Rubacha

2.1. Metody jakościowe

2.1.1. Ogólna charakterystyka metod jakościowych

Stosowanie jakościowych metod zbierania danych o faktach edukacyjnych łączy się z przebywaniem badacza w terenie, a więc w miejscach, gdzie toczy się codzienne życie badanychw szkołach, gai pach rówieśniczych, klasach szkolnych, pokojach nauczycielskich, obozach i koloniach letnich, towarzystwach i organizacjach prowadzących działalność oświatowo-wychowawczą, rodzinach, klubach młodzieżowych itd. Wkraczający w te miejsca badacz jakościowy nie występuje w roli organizatora badań, lecz czynnie uczestniczy w sytuacjach edukacyjnych, które tam zachodzą. Nawiązuje kontakty z ludźmi, słucha ich opowieści, rozmawia z nimi. robi to samo co oni. słowem, zaczyna żyć ich życiem. Oznacza to, że doświadcza tego samego co badani, bezpośrednio dowiadując się, jakie znaczenia nadają różnorodnym zdarzeniom. Jeśli przebywa w pokoju nauczycielskim, to słyszy, co pedagodzy mówią o swoich uczniach, o swojej pracy. Słyszy, jak reagują na to, co ich przed chwilą spotkało w klasie, jak interpretują różnorodne sytuacje.

l ak więc badacz jakościowy ma szczególną okazję poznać nie tylko fakty, zdarzenia edukacyjne, ale także okoliczności, w których miały one miejsce, skutki, które wywołały, oraz znaczenia, jakie im nadali ludzie. Co więcej, ogląda te same fakty z różnych perspektyw. Raz z punktu widzenia dobrego ucznia, za chwilę z punktu widzenia ucznia słabego, następnie z punktu widzenia nauczyciela itd. 7.a każdym razem otrzymuje inny obraz tej samej sytuacji z życia edukacyjnego.

Badania jakościowe są sposobem poznawania rzeczywistości edukacyjnej w określonym kontekście. Ich wyniki nie mogą zatem stanowić podstawy do uogólniania. Można je odnosić jedynie do czasu, miejsca i okoliczności, w których badania zostały zarejestrowane. Nie oznacza to wcale, że mają one mniejszą wartość niż badania pozwalające formułować sprawdzalne sądy ogólne o badanym