CCF20090523020 tif

ROZDZIAŁ DRUGI

AUTONOMIA ŚWIATA 3

Panie i panowie, pozwólcie, że na wstępie przypomnę pokrótce dwa główne zagadnienia, które chcę rozważać w trakcie tego kursu. Pierwsze z nich ochrzciłem mianem „zagadnienie wiedzy”, pod którą to nazwą rozumiem tutaj, mówiąc ściślej, zagadnienie relacji między wiedzą w sensie obiektywnym a wiedzą w sensie subiektywnym. Zagadnienie drugie to zagadnienie ciała i umysłu bądź umysłu i ciała — zagadnienie relacji między stanami fizycznymi i stanami mentalnymi, czyli relacji między tym, co nazywam stanami świata 1, i stanami świata 2. To drugie zagadnienie rozszerzam w taki sposób, że obejmuje to, co proponuję nazywać światem 3 —to znaczy światem wytworów ludzkiego umysłu.

Świat 1 Świat 2 Świat 3

Te uwagi podsumowujące zdają sprawę z pierwszej części mojego poprzedniego wykładu. W części drugiej omówiłem pokrótce zagadnienie wiedzy. Wprowadziłem rozróżnienie wiedzy obiektywnej, składającej się z problemów, teorii i argumentów, i wiedzy subiektywnej, która jest złożona z dyspozycji, w tym z dyspozycji do formułowania rozmaitych oczekiwań, a także z oczekiwań. Następnie objaśniłem mój cztero-członowy schemat rozwoju wiedzy.

p_!-*pt^>eb~>p₂

Przystąpiłem z kolei dofzwięzłej krytyki tradycyjnej teorii poznania. Jest to teoria wiedzy subiektywnej i w dalszym ciągu cieszy się powszechnym uznaniem. Można ją schematycznie przedstawić jako kubłową teorię umysłu, która w dziejach filozofii znana jest jako teoria fabuła rasa, to znaczy „czystej tablicy”, na której doświadczenie ma dopiero odcisnąć swoje ustalenia.

Przedstawiłem j ą skrótowo za pomocą rysunku:

Wedle tej teorii cztery zmysły przedstawione w tym schemacie oraz zmysł dotyku stanowią źródło wszelkiej wiedzy, jaką rozporządzamy. Wyłożyłem państwu pewne racje, dla których, jak sądzę, jest to teoria z gruntu błędna. Wymieniłem między innymi następu-

jące racje: większość dyspozycji, z których składa się nasza wiedza, ma charakter wrodzony czy też dziedziczny; większość dyspozycji, które nie są wrodzone, to modyfikacje dyspozycji wrodzonych; pozostałe dyspozycje zostająprzejęte z wiedzy obiektywnej i wcale nie mają subiektywnego charakteru. Tak więc, W istocie, z teorii kubłowej nie pozostaje nic — wszystko przemawia za tym, że jest błędna. Przedstawiłem zwięzłą krytykę tej teorii i miałem początkowo zamiar kontynuować dzisiaj uwagi krytyczne pod jej adresem, a także przedstawić moją własną teorię rozwoju wiedzy ;

Biorąc jednak pod uwagę przebieg dyskusji, którą przeprowadziliśmy po pierwszym wykładzie, zmieniłem zdanie co do następnych wykładów, a zwłaszcza co do wykładu dzisiejszego. Większość pytań, jakie mi poprzednim razem stawiano, dotyczyła bowiem świata 3. W każdym rażie przewidywałem, że mogę być zmuszony do zmiany moich planów, i właśnie to teraz uczynię. Przystąpię do omówienia świata 3 — częściowo podsumowując naszą dyskusję po zeszłotygodniowym wykładzie — a następnie, jeżeli czas mi na to pozwoli i w takim zakresie, w jakim będzie to możliwe, przystąpię do rozważania biologicznego i ewolucyjnego zaplecza świata 3.

41