CCF20090811109

Część II ~ Rozdział IV. Człowiek modlitwy 199

swej inteligencji, podczas gdy fałszywa modlitwa jest często próbą inteligentnej konwersacji „zainicjowanej przez jakąś drążącą go myśl”⁷⁷. Człowiek, który modli się prawdziwie słucha Boga; człowiek, który modli się fałszywie chce, aby to Bóg go wysłuchał.

Uczenie się na pamięć jakichś formułek, tylko dlatego że inni użyli ich z powodzeniem, jest kolejnym fałszywym sposobem modlenia się ⁷⁸, Jest środkiem na podsycanie zależności od innych. Tak samo potępienia wymaga zależność od konkretnych godzin przeznaczonych na medytację. Chrześcijaństwo jest wiarą, która znajduje się w samym centrum rzeczywistości w każdej chwili, w każdym dniu tygodnia. Ci, którzy redukują ją do „godzin na medytację” ogłaszają niniejszym, że nie są chrześcijanami. To hipokryzja; to trzymanie chrześcijaństwa na dystans⁷⁹. To - powiada Kierkegaard - pewien rodzaj uwielbienia okazywany przez tych, którzy czczą Boga posiadając Biblie oprawione w welur czy też budując marmurowe świątynie, w których wszystko jest wykonane ze złota⁸⁰. Długie i rozwlekłe modlitwy są także niebezpieczne. Mogą one skrywać w sobie pewien rodzaj braku wiary lub przerodzić się w granie na zwłokę szkodliwe dla działania.

2 drugiej strony, mogą one pokonać prawdziwą modlitwę poprzez podtrzymywanie tego, o czym naprawdę powinno się zapomnieć. Na przykład, jeśli umysł wypełniają grzeszne myśli, najlepszą modlitwą nie będzie długie roztrząsanie tego problemu. Im dłuższa i pełniejsza obaw staje się ta modlitwa, tym bardziej pielęgnuje się grzeszne myśli, których można by się pozbyć. W tym przypadku należy się „szybko nauczyć przyjmować jak najpełniejsze zaufanie do Boga. Nie ma czasu na dodawanie kolejnych słów do modlitwy, dlatego przypomina mi się to, o czym powinienem zapomnieć. Modlitwa jest tu cichym porozumieniem z Bogiem wyrażającym pokładane w Nim zaufanie”⁸¹.

Przede wszystkim modlitwa powinna wyrażać całkowitą zależność od Boga. Prawdziwa modlitwa opiera się na tej zależności, ponieważ to Duch Święty działa w modlitwie w ten sposób, że tylko rzeczywista modlitwa jest w stanie się modlić. Człowiek dzięki własnym siłom może to uznać, może to uczynić i może tego pragnąć ⁸², Tak więc Kierkegaard bez niczyjej pomocy nauczył się jak żyć, tak samo nauczył się jak umrzeć. Na łożu śmierci jego przyjaciel Emil Boesen zapytał go czy może w spokoju pomodlić się do Boga:

Tak, to mogę; przede wszystkim modlę się o to, aby wszystkie moje grzechy zostały

mi wybaczone, żeby wszystko zostało mi wybaczone; modlę się także o to, abym został

⁷⁷    Tamże, 287.

⁷⁸    Papirer, VIII A, 77.

⁷⁹    Tamże, X ⁵, A, 51.

^8C Tamże, X ⁵, A, 52.

⁸¹    Tamże, X ², A, 595.

⁸²    Tamże, II, A, 301.