CCF20090811122

212 S0ren Kierkegaard, Modlitwy. Nowa interpretacja jego życia i myśli

w którym Kierkegaard sugeruje, iż ręka Opatrzności prowadziła go stopniowo i konsekwentnie w kierunku tworzenia literatury, która przyniesie oświetlenie prawdziwej natury religijnego życia. Natomiast prowokuje ono do postawienia pytania, dlaczego religijny pisarz angażował estetyczne kategorie dla osiągnięcia religijnego celu. To pytanie, bezpośrednio sformułowane przez Kierkegaarda, pojawia się w części pierwszej Punktu widzenia na moją działalność pisarską ¹⁰. Powiada on, że religijnym celem pisarstwa było unicestwienie „monstrualnej iluzji” chrześcijaństwa. Współcześni myślicielowi postrzegali siebie samych jako chrześcijan, nie zważając na fakt, iż swoje życie prowadzili według kategorii estetycznych. Kierkegaard obawiał się, że bezpośredni atak mógłby jedynie przyczynić się do tego, że ludzie bardziej przylgnęliby do swojej iluzji. Zatem w myśl swojej teorii zastosował taktykę dyskursu niebezpośredniego. Nie ogłaszając wszem i wobec, iż jest on nadzwyczajnym chrześcijaninem, a nawet oświadczając, że nie jest nim wcale, podejmuje próbę niebezpośredniego zbliżenia się do żyjących w iluzji.

Dlatego jeżeli idea pojedynczego człowieka stojącego w obliczu Boga jest dzisiaj dla nas ważna, powinniśmy przyjąć dar Kierkegaarda, jakim jest chęć niesienia pomocy tym, którzy upadają na drodze poszukiwań własnej tożsamości. Czas, który dzieli nas od Kierkegaarda, sprawił, iż świat zmienił się nie do poznania. Lecz ludzkie pragnienia wciąż pozostają te same. Nie zmieniły tego dwie okrutne wojny, notabene wywołane w chrześcijańskiej Europie i dziś nie zmieniają tego spektakularnie krwawe wydarzenia na świecie. Ludzkie przetrwanie na naszej planecie staje się przedmiotem dyskusji, a nade wszystko naszych prywatnych obaw i wątpliwości. Niepewność jutra zagościła w świecie, a pesymizm i optymizm stały się równie nieistotne jak przedmioty, do których się odnosiły. Czy zatem przetrwanie cywilizacji przemocy i obojętności ma jakąś wartość, czy aby jej totalna destrukcja nie byłaby warunkiem dla nowego lepszego początku? Bez wątpienia potrzebne by nam było nowe kryterium moralne, by oddzielić to, co na przetrwanie zasługuje, od tego, co na nie zasługiwać nie może. Otóż człowiek pragnie wciąż czegoś więcej, zmierza ku czemuś, co jakby go przerasta, zewsząd otacza. Zmierza do punktu, w którym nie zależy już od innych, choć o nich nie zapomina. Pragnie zrozumienia siebie w oazie samotności, sam ze sobą. Niekoniecznie rozumie siebie, lecz przeczuwa, iż powinien rozpocząć sam ze sobą, O tym mówi duński myśliciel, kiedy zachęca do tego, by każdy zrobił coś tylko z sobą i Bogiem. I wcale nie jest to żadna antyspołeczna proklamacja, przeciwnie, człowiek winien rozpoczynać w miejscu, w którym rzeczywiście jest, czyli w sobie. Tam, gdzie każdy z osobna bywa tylko u siebie, zawsze z sobą i zawsze tylko z Bogiem. To zaś pomoże mu odzyskać intymną więź z innymi. Nowy początek nie może być więc jedynie analizą przestrzeni

¹⁰ The Point of View for My- Work as an Author, New York 1962, s. 17 I nn.