CCF20090831113

202 Samowiedza

domość siebie jest świadomością i zostaje dla niej zachowane cale bogactwo świata zmysłowego, ale jednocześnie tylko jako odniesione, do drugiego momentu — do jedności samowiedzy z sobą samą. Toteż świat zmysłowy jest dla samowiedzy trwaniem (ein Bestehen), ale takim, które jest tylko zjawiskiem, czyli jest różnicą, która sama w sobie nic posiada bytu. To przeciwieństwo między tym, co jest dla samowiedzy zjawiskiem, a jej prawdą, posiada jako swą istotę tylko prawdę, mianowicie: jedność samowiedzy z samą sobą. Ta jedność ¹ musi stać się. dla. samowiedzy istotna, to zaś znaczy, że samowiedza jest „pożądaniem (Begierde) w ogóle ². Dla świadomości jako samowiedzy przedmiotem jest odtąd przedmiot rozdwojony. Jeden —■ to przedmiot bezpośredni, przedmiot zmysłowej pewności i postrzegania, który dla niej ma jednak charakter czegoś negatywnego-, drugi — to ona sama, i ten przedmiot jest prawdziwą istotą, ale jak dotąd występuje tylko w przeciwieństwie do pierwszego przedmiotu. Samowiedza przedstawia się tutaj jako ruch, w którym przeciwieństwo to zostaje zniesione, a dla samowiedzy powstaje jej równość z sobą samą.

[a. Zycie]

Przedmiot, który jest dla samowiedzy czymś negatywnym, dla nas, czyli sam w sobie, jest jednak jednocześnie czymś, co tak samo jak z drugiej strony świadomość powróciło do samego siebie ³. Dzięki temu refleksyjnemu skierowaniu się ku samemu sobie przedmiot stał się Zy^c'^{iern 4}• Albowiem to, co samowiedza odróżnia od siebie, uznając je za istniejące, charakteryzuje (właśnie jako coś, co zostało założone jako istniejące) nie tylko forma zmysłowej pewności i forma postrzeżenia, ale także to, że jest bytem refleksyjnie skierowanym ku sobie samemu; dlatego też

1

Jedność samowiedzy ze sobą samą jako z tym, ca inne. .

2

'² To znaczy dążeniem samowiedzy do zniesienia tego, co inne, przedmiotu jako czegoś samoistnego. W Encyklopedii (§ 425) wyjaśnia to Hegel w ten sposób, że abstrakcyjna samowiedza jest pierwszą negacją świadomości i dlatego też jest Ona jeszcze obciążona przedmiotem zewnętrznym, który formalnie jest jej negacją; ale wobec tego, że w samowiedzy, w Ja = Ja, przedmiot zewnętrzny i negacja samowiedzy zostały już same w sobie zniesione, to stosunek samowiedzy do przedmiotu wyraża się jako popęd (Trisbj do tego, by uczynić przedmiot tym, czym on już jest sarn w sobie, by znieść obiektywność przedmiotu i uczynić go identycznym z samowiedzą, by zawładnąć przedmiotem.

3

Przedmiotem świadomości, tym, co inne, co istnieje dla kogoś ( innego, było dotychczas coś, co nie jest świadomością {rzecz, siła itd.). j Obecnie sytuacja się zmieniła: przedmiotem świadomości jest świado- j mość sama; świadomość staje się samowiedzą. Gdyby jednak samo- ! wiedza na tym poprzestała, nie wyszłaby poza pustą tautologię: Ja — Ja. Przedmiotem samowiedzy musi być Ja i nie-Ja, Ja i to, co inne, ale jest to takie „inne", które z szerszego punktu widzenia („dla nas") jest również Ja, również samowiedzą, również czymś, co wróciło refleksją do siebie. W ten sposób zaistniały dla nas dwie samowiedze: samowiedza jako podmiot i samowiedza jako przedmiot, samowiedza samoistna i nieaamoistna, jtosunek — którego realizacji w dziejach Hegel dopatruje_sig, jak.jsobaezyii^yCircsunTću^p_ana'do niewolnLka.

4

Hegel odróżnia trzy formy występowania życia: pierwsza —Tó życic naturalne, „das Leben insofem es in die Ausserlichkeit des Bestehens hinausgeworfen ist“ (Logik, t. II, str. 415), którego to życia przesłanką i warunkiem jest nieorganiczna natura. Druga — to tzw. życie ducha,

3 właściwie życie jako warunek i środek osiągania swych celów przez . ducha. Trzecia to „idea w swej bezpośredniości", a właściwie życic jako przesłanka i warunek poznania. Pierwszą formą życia zajmuje się filozofia natury, drugą — filozofia ducha, trzecią — logika. Tutaj — w filozofii ducha — życie jako warunek i środek osiągania przez ducha swych celów jest warunkiem samowiedzy; a ponieważ i przedmiot samowiedzy' okazał się „dla nas, czyli sam w sobie" także samowiedzą —■ przedmiot stal się czymś żywym.