CCF20110215014

Problem w tym, że, jak pisze Kowalikowa, „Wiadomości jako składnik wiedzy winny zawsze bezpośrednio bądź pośrednio przekładać się na konkretne działania: w procesie transformacji (wiadomość - umiejętność) albo funkcjonować jako ich podstawa”³³.

Uważam, że byłyby bardzo potrzebne szczegółowe badania jakościowo-ilościowe nad zadaniami we współczesnych podręcznikach do nauki o języku, które pozwoliłyby ustalić dobór strategii dydaktycznych i ich wariantów, a w konsekwencji dałyby obraz preferowanych modeli uczenia (się) o języku w szkole po 1998 roku (przy założeniu, że podręczniki mają istotny wpływ na to, co dzieje się na lekcjach). Uzyskalibyśmy też informację o typie nabywanej przez ucznia wiedzy o języku, będącym efektem tak a nie inaczej prowadzonego procesu nauczania-uczenia się. Mogłoby to być nawet jedno z kryteriów uwzględnianych w recenzji podręczników języka polskiego.

Streszczenia

Strategie nabywania przez ucznia wiedzy o języku (na przykładzie zadań podręcznikowych)

W pierwszej części artykułu omówione zostały wybrane stanowiska wobec celów i zadań nauki o języku we współczesnej szkole. Najważniejsze z przywoływanych argumentów uzasadniających potrzebę uczenia o języku ojczystym to: kształtowanie świadomości językowej i zdolności do refleksji nad językiem jako tworzywem tekstu, wspieranie rozwoju kompetencji komunikacyjnej, a także konieczność traktowanie języka jako wartości kulturowej i narodowej.

Głównym przedmiotem opracowania była typologia i opis strategii nauczania-uczenia się o języku. To sposoby dochodzenia do wiedzy uruchamiane przez zadania stawiane przed uczniem, typy aktywności poznawczej. Strategie te opisane zostały jako sześć ról, w jakie wchodzi wykonawca zadania (uczeń) w relacji do poznawanej materii językowej: znawca języka, obserwator języka, analityk konstrukcji językowych, badacz języka, wykonawca działań na języku/językowych oraz krytyk języka w użyciu. Analiza zadań z podręczników dla szkoły podstawowej i gimnazjum pozwoliła wyodrębnić warianty realizacyjne w obrębie każdej ze

33 J. KOWALIKOWA: Kształcenie językowe..., s. 86.

15