Image0004 (3)

I yo    Praca środowiskowa - poszukiwaniu metodyczne

tał społeczny jest prze/, organizacje wydobywany w szczególny sposób, w oparciu o lokaln;} wiedzę i potencjał ora/, sieci lokalnych związków. Organizacje pozwalają na budowanie i wzmacnianie ludzkiego i społecznego potencjału tworząc swoistą sieć wsparcia społecznego, odtwarzając lub współtworząc siły społeczne danego środowiska¹'’, częstokroć opierając je na zasadach samopomocy. Są bowiem nastawione na poszukiwanie i pobudzanie sił tkwiących w środowisku lokalnym, sił. które można wykorzystać do tworzenia zmiany, budowanej na lokalnej współpracy i lokalnych zasobach. W tym zakresie organizacje kierują się szacunkiem dla lokalnej kultury i tradycji. Utrzymując ją i rozwijając, często przekształcają ją w główną oś lokalnego rozwoju, poczucia dumy z lokalnej odrębności, szczycenia się historią, tradycją, zabytkami. Czasem dochodzi do konfrontacji między organizacjami. które reprezentują interesy różnych grup. jednak ich rola jest także i taka - pobudzają one ludzi do wyrażania postaw i ustalania stanowisk. Organizacje pozarządowe wzmacniają więzi społeczne, co w dzisiejszych czasach jest ważnym edukacyjnym przesłaniem wobec coraz silniejszych symptomów alienacji, izolowania się. zamykania jednostek w kręgu własnych zainteresowań, gdy inni ludzie stają się jedynie tłem - „z konieczności". Powszechnie znane analizy współczesnych post modę r n i stycznych społeczeństw masowych, konsumpcyjnego i ludycz-nego stylu życia, konfrontowane są, m.in. dzięki organizacjom pozarządowym, / oddolnymi siłami ludzkimi dążącymi do świadomego wyboru, do tworzenia wartości dla społeczeństwa ważnych, choć proces ten. być może. niekoniecznie oparty będzie w przyszłości na kategorii bliskości w rozumieniu terytorialnym, ale raczej na wspólnych zainteresowaniach¹⁷.

Organizacje pozarządowe działają na gruncie założenia, że wpływ lokalny jest podstawą trwałych zmian w środowisku. Jest on szybszy i bardziej spaja lokalną społeczność, ma też znaczenie dla ludzi, którzy doświadczają, iż mają wpływ na swoje otoczenie, z czasem zyskując przeświadczenie, że dotyczyć on może wszelkich spraw istotnych dla życia i funkcjonowania człowieka.

Rola wspomagająca organizacji pozarządowych rozpatrywana jest w odniesieniu do budowania przez nie związków formalnych i nieformalnych w społecznościach w aspekcie teorii sieci społecznej oraz wsparcia społecznego, czy też dzięki wykorzystywaniu przez nie wszelkich formalnych, oficjalnych instytucji, ich możliwości i potencjału, stosowanej koncepcji sieci pomocy (hclping nctworkJ^IK.

Obie te koncepcje wpisują się w jedną z ważniejszych metod pracy socjalnej -metody organizacji środowiska lokalnego².

Aktywizacja w organizacjach pozarządowych opiera się na stymulowaniu grup wspólnotowych w dwóch typach działań:

-    rozwoju społeczności lokalnej (commmity dcwlopmenl) ~ odnoszącego się dc działań mobilizujących jednostki do łączenia się w grupy i organizacje, aby mogły rozwiązywać problemy społeczne;

-    planowania społecznego (social planning) - wysiłków zmierzających do koordynacji działań różnych organizacji, systemów działań społecznych, zmiany postaw społecznych, struktur, funkcji, źródeł, wzorów podejmowania decyzji.

Obecnie coraz powszechniej mówi się o trzecim typie - wpływu społecznego (conunimity im pad), opartym na zmianach mających kluczowe znaczenie dla: trwałych efektów procesów społecznych. We wszystkich tych formach istotna jcsti koncepcja partnerstwa społecznego.

Organizacje pozarządowe przekształcając środowisko wytwarzają bodźce wartościowo pozytywne oraz zmniejszają czynniki niekorzystne dla rozwoju człowieka. Wydobywają i wyzwalają siły twórcze, istniejące zarówno w jednostkach, instytucjach, jak i ideach, teoriach, wzorcach, normach, tradycjach³, chronią, pielęgnują rozwój i wartości. Organizacje te przejawiają także szczególną formę edukacji poprzez, tworzenie społeczności w działaniu. Można je zdefiniować jako grupy ludzi powiązanych ze sobą nieformalnie wspólnymi umiejętnościami oraz zainteresowaniami we wspólnym przedsięwzięciu. Takie społeczności istnieją nic tylko wewnątrz organizacji, ale również poza nią. Społeczności te tworzą się samodzielnie, samodzielnie też określają swoich liderów, (o częstokroć wysokich kompetencjach społecznych), potrzebujących jednak często wsparcia z zewnątrz., Społeczności w działaniu zazwyczaj nic są duże, nic przekraczają kilkudziesięciu! osób. Opierają się na wspólnych kontaktach zawodowych, często także towarzyskich. Takie kontakty pozwalają na efektywny przepływ wiedzy w grupie. Większe grupy ludzi, kontaktujące się ze sobą, mogą być dla rozróżnienia nazywane sieciami w działaniu. Społeczności w działaniu nie są powoływane odgórnie, charakteryzują je naturalne procesy tworzenia i umacniania relacji, ich członkowie są odpowiedzialni wyłącznic przed innymi członkami, tworzą własne procedury współpracy⁴.

1

^If Zob. kategoria sil społecznych, w m. in.: A. Otubiński. Sily społeczne jako kluczowa kategoria pedagogiki społecznej, (\v:J S. Kawula (red.). Pedagogika społeczna Dokonania aktualność -perspektywy, Toruń 2003, s. 103 ISO.

' P Drucker. Społeczeństwo pokapitałistyczne. Warszawa 1999.

M Bulmer. The Soeial liasis of Comnumity Ca te, Umdon 19X7, s. 109-128.

2

¹' T. Pilch. 1. Ixpalc/vh (red.). Pedagogika społeczno. Warszawa 1995.

3

A. Kamiński, Studia i szkice pedagogiczne, Warszawa 1979. s. 19.

4

'/.oh. Społeczeństwo organizacji, społeczeństwo wiedzy. (w:J P. Drucker. Społeczeństw />"• kapitalistyczne, op. cif., s. 11-53.