Image0002 (3)

192 Praca środowiskowa - poszukiwania metodyczne

Istnienie takich organizmów społecznych jak organizacje pozarządowe (także szerzej: organizacje społeczne) zapewnia ewolucyjny rozwój oparty na łączeniu naturalnych procesów rozwojowych z potrzebami społecznymi, możliwościami samoorganizacji i współuczestniczenia, zapewniając harmonijny rozwój społeczny. Wiele organizacji bowiem, mimo deklarowania rewolucyjnego charakteru, dąży do społecznej akceptacji swoich projektów, zaś rzeczywistość weryfikuje ich funkcjonowanie i społeczną użyteczność, dając im możliwość istnienia i rozwoju dzięki istniejącym zasobom.

Edukacyjna rola organizacji pozarządowych leży przede wszystkim w tym, że jest to środowisko, które daje człowiekowi szansę na działanie. Szansa ta jest szczególnie cennym darem, jaki człowiek otrzymuje od społeczeństwa, które pozwala mu się rozwijać w sposób, w tempie i warunkach, jakie mu najbardziej odpowiadają. Funkcjonowanie w ramach organizacji pozarządowych zakładu bowiem dobrowolność uczestnictwa, a jak dowodzą teoria i praktyka społeczna, poprzez działanie i doświadczanie człowiek ma możliwość uczyć się i wzrastać przez całe życic. Badania pokazują, że owa nauka dotyczy zarówno wiedzy i umiejętności, jak i kształtowania cech charakteru oraz postaw¹, co pozwala na spojrzenie na owe organizacje jako na ważnego partnera edukacji społecznej².

Organizowanie się ma wiele zalet, zwłaszcza w odniesieniu do możliwość samostanowienia, tworzenia czegoś we własnej sprawie. Organizacje początkowo zajmowały się podstawowymi i najbardziej palącymi sprawami, z czasem nabierały doświadczenia i uzyskały znacznie większe możliwości niż dotychczas. Zmieniały się, nabywając coraz większych kompetencji, uczyły się współuczestniczenia w zmianach społecznych, poznawały zasady partnerstwa w lokalnym rozwoju³. Uczą się nadal działania lokalnego oraz reprezentowania interesów na forach krajowych i międzynarodowych. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej wymusiło dodatkowe zmiany w myśleniu o współpracy i tworzeniu rzeczywistości obywatelstwa Europy, zaś nowoczesna technologia - współodpowiedzialności i współuczestnictwa w kształtowaniu świata i zmian globalnych, w naszym kraju. Podkreśla się jednak, że zbyt małe jest jeszcze znaczenie organizacji pozarządowych, które mogłyby wywołać znaczącą zmianę w sferze publicznej, choć to ona, jak wynika z wszelkich badań, najbardziej wymaga reformy¹.

Coraz bardziej jednak w Polsce organizacje pozarządowe są doceniane i ich wartość jest coraz bardziej widoczna, nic tylko w działaniach pomocowych i socjalnych. lecz także kulturalnych, ekonomicznych, politycznych czy ekologicznych. Poza wzrastającą ich liczbą, wskazują na to nowe regulacje prawne (Ustawa o pożytku publicznym i wolontariacie z 24 kwietnia 2(X)3 r.). specjalny Fundusz Społeczny mający dofinansowywać ich rozwój oraz regionalne i lokalne strategie rozwoju, włączające inicjatywy obywatelskie do współuczestniczenia i współdecydowania

0    podejmowanych rozwiązaniach na szczeblu lokalnym, traktujące tę współpracę jako element uspołecznienia procesów rozwojowych⁴. Ta nowa rola wymaga nowych obszarów edukacji społecznej i jednostkowej: gotowości do aktywności społecznej, do przyjmowania odpowiedzialności, umiejętności planowania i konsultacji, prowadzenia negocjacji, gotowości do podejmowania przywództwa społecznego. znajomości przepisów i zasad funkcjonowania instytucji społecznych, umiejętności identyfikacji potrzeb, ustalania priorytetów społecznych, rozwiązywania konfliktów i sporów', przemawiania publicznego, pisania projektów i szeregu wielu innych umiejętności oraz wiedzy fachowej, zapewniających rzeczywiste partnerstwo i możliwość wpływania na funkcjonowanie społeczności. Pośród zadań, jakich oczekuje się od organizacji pozarządowych, wymienia się: reprezentowanie interesów grup społecznych, identyfikację nowych potrzeb obywateli, poszukiwanie metod ich zaspokojenia, wywieranie presji na władze różnych szczebli dla realizacji zadań społecznych, uczestniczenie w kreowaniu strategii rozwoju przez określanie celów i zadań składających się na ich program oraz realizację niektórych zadań, kreowanie projektów' i ich realizację, pozyskiwanie środków', aktywizowanie społeczności lokalnych⁵. Zadania te są wyrazem oczekiwań także wobec edukacji obywatelskiej oraz wskazują, że organizacje pozarządowe stanowią coraz ważniejsze środowisko społecznego wpływu na lokalny rozwój. Jako rzeczywisty partner lokalny są zatem partnerem w edukacji społeczności lokalnej, zwłaszcza że ich rola coraz bardziej jest związana ze społeczną komunikacją.

Rosnąca liczba organizacji i osób, które włączają się w ich działania, stanow i podstawę do twierdzenia, że poza zmianami w postrzeganiu ich roli. dostrzegane są także skutki ich działania w takich obszarach jak stwarzanie środowiska pracy, zaangażowanie filantropijne i wolontarystycznc. Wiele osób woli skorzystać raczej z propozycji organizacji pozarządowych, z ich pomocy - uznając je za lepiej realizujące zadania społeczne, adekwatnie odpowiadające na potrzeby jednostek

1    grup. bardziej godne zaufania.

W roku 2001 zarejestrowanych było w naszym kraju około 30 tys. organizacji pozarządowych (fundacji i stowarzyszeń), w 2002 - ok. 40 tys., a w 2004 już

1

A. Naumiuk, Edukacja i aktyw izacja w organizacjach pozarządowych. Przykład ruchu United Way, Warszawa 2003. s. 184-197.

Kolę tę od wielu lat podkreślali pedagodzy społeczni, m in. H„ Radlińska, A. Kamiński, k. Wroczyński i in.

2

A. Potoczek. J. Stępień (red.). Społeczne uwarunkowania rozwoju lokalneyo, IWnań Włocławek 2003.

3

W. Osiatyński, dz. cyt., s. 16.

4

   A Potoczek. Teoretyczne i praktyczne zagadnienia społecznego uczestnictwa u rozwoju lokalnym - wprowadzenie do tematyki, |w:| A. Potoczek. J. Stępień (red.), op. cit.. s. 58-

5

   op. cit., s.59