Image0009 (2)

2W) Praca środowiskowa - poszukiwania metodyczne

Korzyści społeczne wynikające z poczucia wspólnoty próbuje się „urynkowić” nadając ideom demokracji i obywatelstwa hasła umożliwiające sprzedaż określonych produktów. Podnoszą się glosy, iż edukacja powinna uczyć mądrości wyboru, jak jednak i kto ma tego uczyć, stwarzać szanse do dokonywania wyborów społecznych? Jak człowiek ma doświadczać, gdzie demokracja jest demagogią, a gdzie szansą na zmianę społeczną wynikającą z możliwości samostanowienia? Czy organizacje pozarządowe są takim obszarem doświadczania i budowania, czy też współuczestniczą w procesie trwonienia społecznego zaufania?

Walka o godność, prawa i znaczenie jednostki

Koncepcja działania społecznego pozwala na powrót do myślenia o człowieku jako jednostce wartościowej samej w sobie oraz ważnej w tworzeniu wartości społecznych. Pozwala na zachowanie równowagi w udzielaniu odpowiedzi, kim ma być człowiek i jaką ma pełnić rolę w społeczeństwie. Nic dopuszcza do dominacji procesów polityczno-społecznych nad wyborem i aktywnym udziałem człowieka w tworzeniu rzeczywistości, w przekształcaniu świata. Jest otworzeniem dla niego szansy na decydowanie o celu życia, jego jakości i wartości. Pozwala na przełamanie myślenia o ludziach nicpotrzcbnych^:'\ o ich marginalizacji i wykluczeniu, dając drogę nadziei i możliwościom ludzkim. Zwracając uwagę na możliwości człowieka. wskazując, że świat może być i jest budowany jego silami w imię ideałów, zmienia i rozszerza współczesne, powszechne myślenie, z którego usunięto słowo „ideał". Dominacja szeroko rozumianych „korzyści”, które zastąpiły „wartości", powoduje głębokie obawy, iż relatywizm wartości w imię korzyści jednostkowej lub zbiorowej spowoduje regres człowieczeństwa i uprzedmiotowienie jednostek oraz relacji między nimi. W tym procesie niezmiennie widoczna i dyskutowana jest rola edukacji, zwłaszcza edukacji społecznej, powszechnej, obywatelskiej, edukacji, która uczy odpowiedzialności za wartości, dobro wytworzone wspólnie przez wszystkie pokolenia, narody i kultury, dobro, które nie jest zapominane, lekceważone czy manipulowane. Dodatkowo widoczny w wielu dziedzinach życia współczesnego nadmiar (nadmiar informacji i dóbr wszelkiego rodzaju, nadmiar kontaktów i możliwości) rodzi dezorientację i zagubienie. Istnienie i edukacyjna rola organizacji pozarządowych może polegać na zapobieganiu tym procesom, przede wszystkim dlatego, iż. zakłada, że człowiek i jego wytwory, jego działanie oraz to, co tworzy wraz z innymi, lub to, co może wytworzyć, jest zasobem społecznym i indywidualnym. Pokazuje, iż my oraz nasze środowisko współistniejemy i wzajemnie na siebie wpływamy. To współtworzenie opiera się na nadziei, iż. rozumiemy wzajemnie swoją wartość, szanujemy ją. cenimy i rozwijamy. Hdu-

'' Bauman. 'Arie na przemiał, Kraków 2004

kacja zaś jest miejscem nic tylko ukrytego cennego skarbu'⁰, owej nadziei i wiai w człowieka, lecz również sama stanowi ważny element wartości przez niej; wytwarzanej.

Przekaz wartości

Znaczącą, często nicuświadamianą nawet przez same organizacje, rolą sp* łeczną jest przekaz wartości w środowisku. Działalność prospołeczna, dobro, o* powiedzialność, twórczość, godność, altruizm, solidarność, samopomoc, wsparć społeczne, szczęście to tylko niektóre z zagadnień wydobywanych i kształtowanym w sposób ciągły, wynikający ze świadomości społecznej odpowiedzialności za cz teraźniejszy i przyszły oraz za wychowanie pokoleń. Zagadnieniom tym poświęca uwagę m.in. Florian Znaniecki pisząc o zadaniach wychowującego społcczeństwai czy Frich Fromm zastanawiający się nad kwestią charakteru społecznego, któ> rozwija się, jego zdaniem, jako rezultat podstawowych doświadczeń i sposott wspólnego życia w grupie³². Organizacje pozarządowe są elementem przekaz społecznego, częścią wychowującego społeczeństwa, w stopniu znaczącym. Ro maitc kampanie społeczne, informacje publiczne czy apele nic są niczym innyn jak informacją o tym. jak jest, a jak powinno być, opowiadaniem się za warto ściami, które umykają w masowych, pośpiesznych czasach współczesnych, a z punktu widzenia społecznego współistnienia ważne.

Dylematy, problemy i zagrożenia działania społecznego i edukacji społecznej

Zmiany w środowisku wpływają jednak często negatywnie na rolę i funkcjo nowanie organizacji pozarządowych i mogą nic sprzyjać rozwojowi działań wspć notowych, obywatelskich. Są to m.in. zmiany społeczne i globalne: globali/acj tcchnicyzacja, atomizacja społeczna, zrywające więzi międzyludzkie, podważając sens wspólnego działania, nieopłacalnego wysiłku dla innych lub dla zmiany sp* łccznej, wzmacniające u społeczników poczucie wyizolowania, działania w op* zycji wobec powszechnych tendencji społeczeństw masowych, oczekiwań zabaw rozrywki, minimalizacji wysiłku. Często organizacje nic są doceniane jako partm społeczny. Czasem funkcjonują w warunkach społeczeństwa nieprzygotowanej do odpowiedniego odbioru ich działań lub uczestnictwa w nich, co rodzi znicchi cenie, rozczarowanie, poczucie zmarnowanego wysiłku. Niejasność statusu, roS brak zasad funkcjonowania rodzi przekonanie, że jest to raczej szara strefa w;

Edukacja - jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji < Spraw ['dukacji dla XXI wieku pod przewodnictwem J Delorsa, Warszawa 1998.

F. Znaniecki, Socjologia wychowania, t. 1, Wychowujące społeczeństwo, Warszawa 2001.

Ii. Fromm. Charakter a proces społeczny, |w:l tegoż, Ucieczka ml wolności, Warszawa 199