IMGI31

pnetwarta    ni_a€9f; w J^giicu&o* co ilr, prtfkiiuicii

BHp W ten sposób zresstą poeta, który toczył walkę t t%ol ^ zemsty*, to znaczy t pokoleniem konspiratorów ■ - świętok ' i Gustawa Ehrenberga, dochodzi do swoistego usprawiedi '^Vv:t^'v ich postaw. Gdyż, jak powiada w liście do Gaszyńskiego, „w« co złe, darowane byś musi za to, co było dobrego"®*. Pokoi . • zemsty kierowały „bohatyrakie serca**; bitwa o duszę Irydion ^{h 1,1} czy się wśród zmagań historiozoficznego Szatana z aniołem moim, powiada ten pierwszy, „on żył w zemście, on nienawid <■* Romy**. Przeciwstawia mu się piękna postać stereotypie . ^ł|' anioł, roswiąsąjąc tęczę skrzydeł, potrząsając złocistymi puk|_A ?

, *0 Panie! on jest moim, bo on kochał Grecję#"®⁷. Walka • '

' dsy „zemstą" a „miłością" wyznacza bieg dziejów, a pierwim,^

' moralny dobra odnosi triumf.

Pcgawii się również jeszcze jeden ogromnie ważny obrót m_v śli. Porównanie drogi Krasińskiego od Nic-Boskiej Komedii _t|₀ Irydiona z rozprawką Kołakowskiego z roku 1072 pod prowoka-cyjnym tytułem Czy diabeł może być zbawiony? wskazuje na to jaką aktualnością intelektualną pobrzmiewać może dzisiaj dylemat Krasińskiego. Kołakowski tak fonnułiyc współczesną postawę wobec zła: ^Pytamy nie tylko o to, czy zło rozważane w najszerszej perspektywie soteriologicznej, okaże się cząstką dobrego s konieczności opatrznościowego planu, to znaczy, że zrozumiemy jego rolę instrumentalną jako surowca w boskiej budowie historii: pytamy takie, czy, być może, okaże się, iż nie jest ono w ogóle złem, tak iż w końcowej fasie nic nie będzie z powszechnego zbawienia usunięte, nic odrzucone, nic utracone^®⁸. Kołakowski sądzi, że podobna dialektyczna absorpcja zła w* dobro na drodze uniwersalnego pojednania sprzeciwia się.trjądyęii chrześcijańskiej, dla której decydujące są pcjęcia grzechu pierworodnego i przekonanie o obecności diabła. Ale zarazem, jak wiadomo, również w obrębie tradycji chrześcijańskiej pojawiąją się dążności neoplatonistyczne

⁹⁶ Ibid. I6Z.

⁵⁷ Z. Krajuński. Irydion. Opracował W. Kulww-ki. Wydanie szóste zmienione.

BN 1, 42. Wrocław-Wamawa-Kraków 1967, ». 167.

j§3 L. Kołakowski, Cr9 Stale! mmie Łfl sinmnonyf, ». 149.

do wssechatronnego usprawiedliwieni* wszystkiego. co tylko stało *i« * dziejach ora* do historyzacji Ohjnwinil*. wprowadzenia Boga w proce* historyczny Jak *ic "ydaje. byłohy fałszowaniem chrze-icjjtóstwa przypisywanie mu — jako ,|j_n „j_rgo właściwej ■ jednej tylko t tych tendencji. Obydwie one m\. można powiedzieć, „rdw-nie chrześcijańskie . Twórczość Knuiirmkirgo w swej podstawowej •akwencji „nic- dialektyczna' i „dialektyczna". ..apokaliptyczna” i „historyczna” jest tego wy lepszym dowodem.

(V/ Ntc-Bo»ktej Komedii panuje w całej grozie ta „zmora religijna**, o której pisał Jung, >„ „nic chodzi już o teplo-gic*ny fachowy problem", lec* o dojmującą udrękę wszystkich ludst. „My przeżywaliśmy wydarzeni., mk niebywale i wstrząsn-jące (rozprawa Odpowiedz Hiobowi pochodzi z r. 1052). że pytanie, &y Wydarzenia te da się jeszcze w jakiś spoaóh pogodzić z ideą dobrego boga. nabrało wręcz palącego charakteru"⁵⁹. U Krasińskiego. który utożsamiał się, jak przypominałam. * Kassandrą i widział to, o czym inni nie mieli jeszcze najmniejszego pojęcia⁶⁰, doszło przecież wreszcie do wytworzenia obrazu Boga Otulającego — Boga miłującego. To jest „rozwiązanie" w finale Irydiona. W Nic-Rosiciej Komedii wielka poezja eschatologiczna, lecz nie mesj ani styczna, nie musi poszukiwać „rozwiązań". Jakkol-wlek w strukturze tragizmu tego wielkiego dramatu znajduje się końcowe „pojednanie” rozdartych racji cząstkowych, Nie można oczywiście nie zauważać paradoksalnie „katastroficznej stylizacji" tego pojednania, jak to kiedyś określiłam⁰¹, co pozostaje w ścisłym związku ze stanem egzystencjalnym i intelekt ualnym Krasińskiego.

C. G. Jung.Odpountdi /fiokowi, s. 384. Autor miał aa myśli przede wszystkim zrzucenie bomby a i omowej na llinmiiiiy.

W Nieraz wyrażał się o tym i i durną i s rri/.p.k-zą. Owa przykłady ifioinld widu: "Wier* mi. Zygmunt czuje przyszłość, lak jak pręt żelazny telegrafów czuje chmurę elektryczną."!Listy do Delfiny Potockiej, t. 1(1. i. 25J); „Świat ku zamętowi się stacza. Na śliskiej spadzisloM-i dicialby się utrzymać, a nie gwiób mu — czuję zawczasu pęd naddK«lxącytłi burz. wpijam się nerwami w Kjkgdiodzące jutra i jad id) wszystek przejmuję —". (Poloka woltę km-njg H \Pitma, t. VII, s. 376). T*» ostatnie wyznanie ma w sobie co* z tonu W^Bjtowskicgo

H Por, Wotfp do Nie-Bo&kiej Komedii, s. (.XXXVI.

113