jak ludzie kłamia0035

Rozdział IV

dziemy podejmować suwerenne decyzje.” Informacja „podłożona” przy pomocy jednego tylko słowa bardziej wskazuje na oczywisty fakt, że wcześniej podejmowane decyzje nie były; suwerenne.²⁵ ______

fA nrźTaTj Inaczej 'napomknienie/ Słownik języka polskiego mówi, że to napomknienie jest najczęściej niewyraźne i nieprzejrzyste. Jest to wypowiedź tego rodzaju, ze odwołuje się do wiedzy słuchacza, wymaga rozwiązania i uzupełnienia często na jeden określony sposób, jest więc częściowym przemilczeniem postulującym. Aluzja jest mówieniem o jakimś przedmiocie bez wymieniania go w sposób wyraźny. Duszą, ^aluzji jest jakieś przemilczenie, nie komunikowanie pewnej treści, lecz sugerowanie Jej drogą "okólną, a jednak dostatecznie j^nóklerunkową. ^^vżeby ojJbior ca" u c hwyćiłsens, o który namchodzi. Słowo aluzja wywodzi się etymologicznie ód Tac. Laudere, allu-dere — grać, bawić się, igrać, a rzeczownik allusio oznacza po prostu przygrywkę. Dlatego też nadawca wypowiedzi aluzyjnej nie posługuje się słowami jako znakami o jednym sprecyzowanym sensie, lecz igra nimi kunsztownie, aby wyrazić coś, czego dosłownie powiedzieć nie chce. Często aluzja posiłkuje się skojarzeniem lub przenośnią. Czasami posługujemy się nią, gdy nie chcemy powiedzieć czegoś brutalnie — może być wówczas przejawem delikatności lub, gdy chcemy komuś złośliwie dokuczyć, nie biorąc odpowiedzialności za dosłowne brzmienie wypowiedzi. Ale niezwykle często aluzja jest wykorzystywana do przekazania informacji fałszywej z jednoczesnym uchyleniem się od odpowiedzialności za nią.

Do komunikatów aluzyjnych są „zmuszani” twórcy reklam produktów, których reklamowanie jest zakazane. Wystarczy wspomnieć choćby plakaty reklamujące piwo bezalkoholowe z „informacją” ale buja!, przymrużone oko na plakacie, łódkę Bols, WuTeKa Soplica i szereg temu podobnych „wynalazków”.

²⁵ Szczegółowy opis wykorzystania presupozycji i dalej opisywanej implikatury w języku reklamy znajdzie czytelnik w: J. Bralczyk, Język na sprzedaż. Oficyna Wydawnicza Branta, Warszawa-Bydgoszcz 2000.