Kukułka0

IV. Etapy rozwoju nauki o •stosunkach międzynarodowych

stie polityczne, socjalne, parlamentarne i kolonialne oraz stosunki między kościołem a państwem.

Choć zinstytucjonalizowana politologia podkreślała swoją odrębność przedmiotową i metodologiczną od innych nauk humanistycznych, to do kolizji dochodziło jedynie na uniwersyteckich wydziałach prawa. Prawnicy chcieli bowiem miee wyłączność na traktowanie problemów politycznych w kontekście prawa konstytucyjnego_:administracyjnego i międzynarodowego publicznego. Wyraźną chęć na monopolizowanie wiedzy o stosunkach międzynarodowych na drugim miejscu po prawnikach przejawiali historycy dyplomacji. Specjaliści prawa międzynarodowego i historii dyplomatycznej zbyt wąsko jednak traktowali życie międzynarodowe i dlatego nie mogli przeszkodzić pełnej autonomizacji wiedzy o stosunkach międzynarodowych oraz instytucjonalizacji samodzielnej nauki o stosunkach międzynarodowych.

W politologii amerykańskiej zaznaczyło się ścisłe jej sprzężenie z socjologią i historią. Już w 1865 r. politolodzy i socjologowie utworzyli Amerykańskie Stowarzyszenie Nauk Społecznych. Z kolei w 1877 r. rozpoczęło działalność Stowarzyszenie Nauki Historycznej i Politycznej. Stowarzyszenia te publikowały zbiory studiów socjologicznych, historycznych i politycznych, wśród których znajdowała się też tematyka międzynarodowa. W 1880 r na Uniwersytecie Columbia utworzono Szkołę Nauk Politycznych, która po sześciu latach rozpoczęła wydawanie „Kwartalnika Nauki Politycznej". Amerykańskie Stowarzyszenie Nauki Politycznej powstało w 1903 r. Po trzech latach zaczęło wydawać „Amerykański Przegląd Nauki Politycznej".

Autonomizacja tematyki międzynarodowej w nauce amerykańskiej rozpoczęła się w 1.900 roku. Wtedy bowiem na Uniwersytecie Ylsconsin wprowadzono odrębny wykład w ramach przedmiotu „polityka międzynarodowa". Pod tą nazwą następnie nauka o stosunkach międzynarodowych rozwijała się stopniowo na innych uniwersytetach amerykańskich.

W politologii angielskiej reprezentatywnym ośrodkiem stała się utworzona w 1895 r. Londyńska Szkoła Gospodarki i Nauki Połi-

tycznej. Od 1912 r. uzupełniała ją katedra politologii na Uniwersytecie Oxfordzkim. Zajmowały się one zagadnieniami międzynarodowymi w kontekście funkcjonowania władzy politycznej, podstaw suwerenności, idei wolności, historii myśli politycznej i ekspansji gospodarczej,

W politologii niemieckiej widoczne były silne powiązania z filozofią polityczną, ekonomią, historią i socjologią. Od połowy XIX wieku istniał spór o łączenie lub rozdzielanie uniwersyteckich wydziałów prawa i nauk politycznych. Czołowym zwolennikiem podporządkowania wydziałów prawa wydziałom politologicznym i naukom o zarządzaniu przez kilka dziesięcioleci był Lorenz von Stein, autor 8-tomowego dzieła „Nauka o rządzeniu". Dominowała jednak nauka o państwie, która w niewielkim zakresie uwzględniała wiedzę

0 życiu międzynarodowym poprzez styki międzynarodowe państwa.

W politologii austriackiej ośrodkami rozwijania wiedzy politycznej były wydziały prawne uniwersytetów, które oswajały swoich absolwentów z koncepcjami imperialnej polityki Wiednia. Władze austriackie przywiązywały dużą wagę do kształcenia kadr służby dyplomatyczno-konsularnej, Akademia Orientalna w Wiedniu powstała już w 1754 r., a w 1898 r. przekształć on a została w Akademię Konsularną,

Pod wpływem doświadczeń uniwersytetów austriackich powstały ośrodki kształcenia politologicznego przy wydziałach prawa polskich uniwersytetów we Lwowie i Krakowie, Szkoła Nauk Politycznych przy Uniwersytecie im. Jana Kazimierza powstała w 1902 l, zaś analogiczna Szkota została utworzona przez grupę profesorów (Michał Rostworowski. Stanisław Kutrzeba, Stanisław Starowieyski

1 m.) przy Uniwersytecie jagiellońskim w 1911 r. Samodzielna Szkota Nauk Politycznych powstała w Warszawie w 1915 r.

Szkoły we Lwowie i Krakowie kształciły studentów w trzech grupach przedmiotów: historyczno-geograficsnej, polityczno-administracyjnej i ekonomiczno-statystycznej. W pierwszej grapie była wykładana także historia dyplomatyczna. Szkoła w Warszawie wzorowała program kształcenia na programach podobnych uczelni w Paryżu i we Frankfurcie, Na początku miała dwa wydziały; Społeczny