Kukułka9

XiII> Kwestia ładu międzynarodowego

mowanego przez ONZ na rok 1968 Międzynarodowego Roku Współpracy, to nie uczyniły właściwie nic, aby przyczynić się do realizacji postulatów krajów rozwijających się. Podobnie było w dekadzie lat 70., kiedy ruch państw niezaangażowanych nasili! żądania w' sprawie tworzenia nowego międzynarodowego ładu gospodarczego. Z tego również powodu w następnych dziesięcioleciach wizja takiego ładu nie stała się bardziej realna. Potwierdzają to dokumenty I Szczytu Ziemi w Rio w 1992 r, i II Szczytu Ziemi w Johannesbur-gu w 2002 r.

Druga co do rozgłosu batalia dotyczyła nowego międzynarodowego ładu informacyjnego. Toczyła się ona od połowy lat 70. na forum UNESCO. W jej toku wypracowano pewne założenia nowych elementów tego rodzaju ładu, zaś państwa niezaangażowane zaczęły tworzyć jego mechanizmy. Następne dekady dowiodły jednak, że niedorozwój tych państw jest przeszkodą w osłabieniu starego ładu informacyjnego. Wyjście Stanów Zjednoczonych i Zjednoczonego Królestwa z UNESCO na pewien czas bynajmniej nie oznaczało przybił żenią pozytywnych okoliczności dla kształtowania nowego ładu informacyjnego.

Trzecia wreszcie batalia o nowy ład rozgrywa się w dziedzinie ekologicznej. Rozpoczęła się w ramach ONZ pod koniec lat 60. XX wieku. Od tego czasu wykazywała nierówno mierność zainteresowania jej przedmiotem różnych grup państw. Tworzyła jednak impulsy do stopniowej budowy takiego ładu poprzez przyjęcie wielu konwencji międzynarodowych i ustaw państwowych w sprawne ochrony środowiska. Szczególnym impulsem była katastrofa w Czarnobylu w kwietniu 1986 iw poprzez którą wszystkie kraje uprzemysłowione odczuty wspólnotę losu w obliczu zagrożeń wywołanych energią jądrową, jeśli wymknie się ona spod kontroli. W konsekwencji tego wydarzenia w opinii międzynarodowej wzrosła ranga i wartość postulowanego ładu ekologicznego. Zwiększyły się także szanse współdziałania międzynarodowego na rzecz sformułowania jego norm i stworzenia jego struktury.

Wymieniając najbardziej spektakularne przykłady dążeń do tworzenia nowego ładu międzynarodowego, nie można pominąć jego najstarszych rodzajów, a zwłaszcza łada politycznego i kulturalnego. Ze względu na związane z nimi wartości są one bardzo ważne dla innych rodzajów ładu, ale zarazem bardzo odporne na zabiegi renowacyjne, Lad kulturalny jest bardziej stabilny i ewoluuje bardzo powoli. Ład polityczny jest wrażliwy na koniunkturalną zmienność klimatu politycznego między najbardziej wpływowymi członkami zbiorowości państw (regionalnej czy globalnej) i dlatego podlega pulsacji wewnętrznej. Owe tradycyjne czy zgoła wszelkie rodzaje „starego ładu⁵¹ nadają się lepiej do analizy naukowej ich dynamiki. Mają one bowiem już za sobą pewien czas historyczny, przeszły określone fazy zmienności, (od powstawania, wzrostu, dojrzewania i przekształcania), a także zdołały ujawnić pewne prawidłowości swej ewolucji.

Jeśli weźmiemy pod uwagę np. międzynarodowy ład polityczny w czasie pokoju, to zauważymy, iż nie zmienia się on w sposób skokowy’, lecz ewolucyjnie. Czynnikiem sprawczym tej ewolucji jest walka przeciwieństw o dominowanie określonych wartości w ramach tegoż ładu, Nosicielami zaś owych przeciwieństw są główne podmioty związanego z tym ładem systemu stosunków międzynarodowych, Ich współzawodnictwo i współpraca dotyczą, wartości pokoju i jego zabezpieczania, przetrwania i integralności państw, sprawiedliwości i dobrobytu w życiu społeczeństw czy wreszcie przetrwania współczesnej cywilizacji,

3. Zmienność i dynamika funkcjonowania lądu

międzynarodowego

Na podstawie skrótowego przeglądu dążeń do tworzenia nowego ładu w różnych dziedzinach stosunków międzynarodowych można stwierdzić, że wyrosła z walki przeciwieństw dynamika zmienności i funkcjonowania ma decydujący wpływ na kształtowanie cech specyficznych poszczególnych odmian lądu międzynarodowego. Dostrzegamy więc typy jednorodne i mieszane pod względem podmiotowym i przedmiotowym (jak papieski i cesarski, chrześcijański i islamski, dwubiegunowy i w i e 1 o biegu n o w y, hegemoniczny i demograficzny, kolonialny i postkołonialny).

233