Kukułka1

XXII» Kwestia lado międzynarodowego

ków społecznych - możliwości bezkarnej reinterpretacji wartości i celów, zwłaszcza ideowo-połitycznych, w toku ich realizacji. Dynamikę tę hamuje obiektywnie również niedojrzałość procesów internacjonalizacji ż.ycia społecznego i będących ich konsekwencją więzi wszechstronnej współpracy państw. Są to bowiem najgłębsze przesłanki ewolucji każdego nowego ładu międzynarodowego, których me zastępują procesy globalizaeyjne. Determinują one również rację bytu państw w środowisku międzynarodowym oraz rozwój norm i struktur regulujących ich współpracę wzajemną,

Niedostatecznie dojrzały, a zarazem komplikujący się charakter współczesnych stosunków międzynarodowych bynajmniej nie oznacza, że ich ewolucja prowadzi nieuchronnie do anarchii i bezładu. Za potwierdzenie obiektywnej prawidłowości należy natomiast uznać takty, że nieład jest zwalczany przez ład, zaś regularność przezwycięża przypadkowość. Prawdą jest również to, że nieład międzynarodowy jako dominacja anarchii i przypadkowości w życiu międzynarodowym obejmuje jedynie przejściowe etapy ewolucji historycznej. Na każdym nowym jej etapie nieład albo stary ład jest zastępowany przez nowy ład. Owa przemiemiość lub pulsacja, jeśli nie jest właściwie roz.umia.tta, powoduje często nieład w procesie poznawania stosunków międzynarodowych.

W związku z powyższym godzi się podkreślić, iż w rzeczywistych stosunkach międzynarodowych ład stanowi tendencję stałą. Najogólniej może on oznaczać równowagę pewnych relacji w skali globalnej, kontynentalnej lub regionalnej. Może też mleć sens zbilansowania sił między państwami. Może również oznaczać zbieżność lub zgodność stanowisk pewnej liczby państw w zakresie pewnego systemu wartości i celów. Może wreszcie wyznaczać zrównoważone nurty i tendencje rozmaitych zjawisk międzynarodowych, Zawsze jednak lad międzynarodowy wyraża stopień zorganizowania współżycia międzynarodowego, świadomą koordynację działań i oddziaływań zbiorowości państw, a tym samym istnienie wspólnych reguł i sposobów postępowania w życiu międzynarodowym,

W uładzaniu współżycia międzynarodowego klimat zaufania między partnerami i konkurentami odgrywa bardzo dużą rolę. Pe-twierdza to akcent położony na środki bodowy zaufania na kontynencie europejskim w okresie przezwyciężania kontrowersji między dwoma biegunami polityczno-wojskowymi- Przyjęcie bowiem zasady wprowadzania udoskonaleń do reguły wspólnego postępowania stanowi dobry instrument metodologiczny, a zarazem gwarancję psychologiczną skuteczności ewolucji oraz funkcjonowania ładu europejskiego, Już samo przyjęcie takiej zasady jest dowodem istnienia woli wspólnego kontrolowania nowych reguł.

Troską państw powinno być zapobieganie wszelkiej destabilizacji istniejącego i akceptowanego ładu międzynarodowego, gdyż przywracanie potem jego równowagi i stabilności jest znacznie trudniejsze i kosztowniejsze. Próby zamrożenia istniejącego ładu, jeśli jest on wyraźnie asymetryczny i pulsujący, poprzez uciekanie się do jego usztywnienia bywają tyleż iluzoryczne, co szkodliwe. Wiadomo natomiast, że ostatecznie dynamikę, intensywność i pulsowanie stosunków w ramach ładu międzynarodowego determinują formy oraz metody oddziaływań ogólnych i specyficznych poszczególnych grup państw, zarówno kooperujących jak i rywalizujących ze sobą.

Rzecz jasna, iż rozumowanie powyższe wychodzi z założenia istnienia i funkcjonowania ładu międzynarodowego w warunkach pokoju i abstrahuje od nieładu powodowanego wojną. Przyjmuje pokój za niezbędną przesłankę twórczego charakteru i pozytywnej ewolucji każdego rodzaju ładu międzynarodowego.

4, Na drodze- do ładu wiełobiegunowego

Wielki przełom w globalnym ładzie międzynarodowym dokonał się w roku 1990. Uległy wówczas ewidentnej erozji podstawowe idee, myśli i struktury, które ukształtowały się w kolejnych fazach ładu jałtańsko-poczdamskiego. W jego obu biegunach przyjęto koncepcje odchodzenia od antagonizmu i wrogości, zastępując je koncepcjami otwartości i tworzenia reguł partnerstwa bez uprzedzeń ideologicznych i działań dywersyjnych. Tym przemianom świadomościowym towarzyszyło tworzenie nowych norm międzynarodowych regulujących współżycie międzynarodowe, spychając na dal-

237