l9

200 LUBOMIRSKI. WYBÓR FtSM

ra t choć nieważno *'*, byle często i siłę mówili albo pisali — komentują się. Rozsądek wszytkim naukom panuje. którego dowcip jest sługą, jeśli mu tamten ile ordynuje ^ nic* dziw. że l ten żle sprawi. Kto tedy uda się na to^T0, aby co pisał, wprzód U ważyć musi. o czym ma pisać, aby słowa rzeczy ”, Jako krój suknie, według proporcyjcj wynalazł i przysposobił. Kto pisze historyją, musi być krótszy nad innych, aby siłę bez uprzykrzeniu czytającego w krótkim stylu ogarnął, nic opuszczając jednak, gdzie się co pięknie z przyczyną i konsyderaey-ją ⁷¹ każdego postępku wyrazić może. Bo historyją nie tylko powieda rzecz, ale i naucza Tam się I mowy. i rady. 1 pochwały, i przyczyny ^tt, i ka/.dej rzeczy skutek zawrzeć musi. Rzetelny tedy a zwięzły bardziej niż rozwlekły styl takowej^ri służy materyjej, o której siłę, a rozsądnie mówić potrzeba. Dlatego Davflla ^Tfi, historyk francuski, ma tę pochwałę że krótko i dostatecznie rzetelnie hlstoryją swoję prowadzi. Thuan¹*. francusko także rzecz pisząc, daleko obszerniej choć nic więcej nad Davillę nic pisze, bo wielkie trzy tomy in folio zawiera, dlatego smaczniejszy pierwszy nad tego Jest czytającym.

" «icu'aino — bez cłtjbszcj t rei ci

*• ordynuję — wydaje polecania.

^ł* u dc się na to — puwcimie sumiur. postanowi.

¹¹ aby slmca rzeczy — aby ulowa odpowiednie do rzeczy, do tematu, do treici dobierać.

ⁿ konsyderacyja — rozpatrzenie.

” Uzupełniono według autogr.; w picrwodr.: Tam ji< i mo-WV. « kaidej rzeczy skutek.

” Poprawiano wediuc autoęr.; w płerwodr. dyl. tnkouy •tyl lekcnrr}..

ⁿ DafUla — Dafila Arrtgo <1576— UW), wybitny historyk wioski, autor Historii irojen domowych tre FYanćfi (1030) Wielokroć wydawanej I przekładanej. Lubomirski zwie go biednie historykiem francuskiin. bo moie znał go z francuskiego przekładu. a nie z włoskiego oryginału.

77iuan Thuttnui J A. <1553- l6J?).hi>ctufyk i polityk, autor Historia tnri fmiporit W 138 księgach uraz łacińskich parnie Ulików.

bo wt;iłowatym stylem rzecz swoją prowadzi. Gramon-das zaś pięknie i wymownie i ten dosyć uczynił swojej professyjej. Guicriardyn wioskii ten wielką historyją dość obficie w krótkim a jasnym stylu zawarł Dlatego Filipowi Czwartemu, niedawno przeszłemu królowi hiszpańskiemu ^Tn tak się dalece podobał, że go po kilka razy z osobliwym smakiem pr/eezytnl. co królom przy ustawicznych pracach rzadka cierpliwość. Gmttus ^{1 2}° holenderskie dzieła rozsądnie 1 uczenie, po nJm neoteryk Barlaeus²' ekspedycyją do Brazyłijej pięknym i wybornym zamknął stylem, podobnym bardzo do polskiego Kobicrzyckiegoktóry także z pięknymi historykami, lubo w szczupłej materyjej, porównać się słusznie może Kromer, Piasecki ł Orzechowski®¹, pierwszy do Jnfor-macyjej miernym i przyrodzonym stylem dosyć napisał.

1

ⁿ Oratntmdas — Cramund G. B. (1300-1051), historyk francuski, polityk, Autor Historii Francji od Henryka IV, wydanej w 1043 r. po łacinie.

'• Guicciardyn — Guiecianlini Francesco (MD—1540), drugi wielki obok Madilaiwllcgo historyk włoski z doby Renesansu. Główne jego dzieło, Historia Italii, obejmuje lata 1493—1534.

'² Filip IV (1621—1665) — król hiszpański; przeszły — nnarly. Dato jogo zgonu 1065 nazwana ntedauma wskazuje na czas powstania Romów

** Grotius Hugo (1583—1045) — pilarz holenderski. autor epokowego dzieła O prawie uojnu l pokoju (1629), utrzymujący bUskin związki x polikimi arionami

^w nrolcrpk — pisarz nowoczesny; Darlaeu² (1584—10481 — Baerle Caspar, nowolociński poeta w Holandii profesor logiki w Lejdzic. autor historii Brazylii (1647).

•² Koblcrrycki Stanisław — historyk z czasów dwóch ostatnich Wazów, autor łacińskiej biografii królewicza Władysława Wazy (Gdańsk 1655).

2

Kromer Marcin (1512—15891 — humanista, historyk. W kraju I za granicą wysoko ceniono Jego łacińskie dzieła historyczne O pochodzeniu i dziejach Polaków (13551 oraz Polska. czvb o połoicniu, ludach, obyczajach, urzędach i ustroju Królestwa Polskiego (1377): Piasecki Paweł (157P—HHtt) — autor łacińskiej Krtmłłd (1645) kilkakrotnie potem wydawanej w XVII wieku, wrogi jezuitom i niechętny takuśkiej polityce. Orze-RiM N«² hm I, Nr Ili il.²tmnir«k> WiU, fum    .ł