l9

200 MIBOJUmSlKI. WY BOH PISM

ra i choć niew^razno **. byle często i siłę mówili albo pisali — komentują się. Rozsądek wszytkim naukom panuje, którego dowcip jest sługą, jeśli mu tamten ile ordynuje"*, nie dziw. że l ten ile sprawi. Kto tedy uda się no to ^T0, aby co pisał, wprzód u ważyć musi. o czym mn pisać, aby Kłowa rzeczy Jako krój suknie, według proporcyjcj wynalazł i przysposobił. Kto pisze historyją, musi być krótszy nad innych, aby siłę bez uprzykrzęr ^ czytającego w krótkim stylu ogarnął, nic opuszczając jednak, gdzie się co pięknie z przyczyną i konsydcracy ją ⁷¹ każdego postępku wyrazić może. Bo hłstoryja nic tylko powieda rzecz, ale i naucza. Tam się 1 mowy. i ra-l dy. i pochwały, i przyczyny ^t3. i każdej rzeczy skutek zawrzeć musi. Rzetelny tedy a zwięzły bardziej niż rozwlekły styl takowejsłuży materyjej. o której siłę, a rozsądnie mówić potrzeba. Dlatego Davttla historyk francuski, mu tę pochwałę że krótko i dostatecznie rzetelnie hlstoryją swoję prowadzi. Thuan francuską także rzecz pisząc, daleko obszerniej choć nic więcej nad Davillę nic pisze, bo wielkie trzy tomy iti folio zawiera, dlatego smaczniejszy pierwszy nad tego Jest czytającym.

" nietrafno — bez Łłęhszc) l red ci

** ordynuje — wydaje polecania.

^ł" udc ił< na to — puwcimic zamiar, pentanowi.

^!| aby Ąlwsa rzeczy — aby ulowa odpowiednie do rzeery, do tematu, do treści dobierać.

^a fcon.WdcraeyJa — roTpntrr.rnlt;

ⁿ Uzupełniono według outogr.; w plcrwodr.: Tam ai< t ti'l/, i każdej rzeczy dculch.

Poprawiono według mitoer.; w pterWodr.: *tyl, taić styl lakoirrj.

• nar III u — Dania Arrlgo <1570—UJ3J). wyblLny historyk włoski, autor Itłttorii irojen domoun/ełi tre Francji (1030) wiele-kroć wydawanej I przekładanej. Lubomirski zwt«» go błędnie hisUłrykictn francuskim, bo może znał ko z francuskiego przekładu. a nie z włoskiego oryelnalu.

* 77tunn Thuttnu* J. A. (1553-l«I7>,hbUuryk i polityk, autor MiitforJ« ma ti-rriporlt w t.58 k‘tc«Jch mar łacińskich pamiętników.

bo węzłowatym stylem rzecz swoją prowadzi. Gramon-das^:: zaś pięknie i wymownie i ten dosyć uczynił swojej professyjej. Guicciardyn włoskił ten wielką histo-ryją dość obficie w krótkim a jasnym stylu zawarł Dlatego Filipowi Czwartemu, niedawno przeszłemu królowi hiszpańskiemu ⁷" tak *ię dalece podobał, że go po kilka razy z osobliwym smakiem przeczytnl. co królom przy ustawicznych pracach rzadka cierpliwość. Grotius *° holenderskie dzieła rozsądnie l uczenie, po nJm neoteryk Barlaeus*¹ ekapedycyją do Brazyłijej pięknym i wybornym zamknął stylem, podobnym bardzo do polskiego Kobicrzyckiego'% który także z pięknymi historykami, tubo w szczupłej materyjej, porównać się słusznie może Kromer, Piasecki ł Orzechowski®¹, pierwszy do łnfor-mocyjej miernym i przyrodzonym stylem dosyć napisał.

ⁿ Gromonda* — Graimmd G. B. (L3D0—1051), historyk francuski, polityk, autor Historii Froncji ud llmrgka IV. wydanej w 1043 r. po łacinie.

’• Guirriarrfyn — Gutrriariltni Francesco (1483—1540), drugi wielki obok hladilnydlcgo historyk wioski * doby Rcncsannu. Główne jeflo dzido, Historia Italii. obejmuje lata 1493—1334.

'* Filip IV (1C21—1065) — Unii hiszpański; przeizlg zmarły. Dato jego zgonu 1065 nazwana 'Ucd«ułn<i wskazuje na czas powstania Rozmów

^w Grotius Hugo (1583—10451 — pinnrz holenderski, nulor epokowego dzida O prawie woju u i pokoju (1023), ulrzymuJncy blulrio rwiąrin z polskimi arianami

^M nrołcrpk — pisarz nowoczesny; DaWacti* (1584—10-18) — fłaerle Gnijwr, nowolaciński portu w Holandii, profesor logiki w ly .idzie, autor historii llrazylll (1047).

** Kobierrycki Stnniilnw — historyk z caratów dwóch ortnt-nlch Wazów, autor łacińskiej biografii królewicza Władysława Wozy (Gdańsk lfióói.

*• Kromrr Marcin (1512—15891 — humanista, historyk. W kroju I zn granic.) wysoko ceniono Jego łacińskie dzida historyczne O pochodzeniu I dziejach Polak ów (1553) oraz Polsko, crt/ll o potnieniu. ludach, obpcEajach, urodach i ustroju Kró-Icstico /'(>tAku-go (1377)1 Piasecki Pawd <1379—1049) — autor laciAsklt!) Knoiiid (1643) kilkakrotnie potem wydawanej w XVII wtdcu, wnogl jezuitom : niechętny rakuikłej polityce. Orre-HiM N,' Nti»» I, Nr llfl li »mtnir«S. W?Wr |nm    .«