l38

258 LUBOMIRSKI- WYBÓR PISM

Z. Będę układał praw wiele rożnym przypadkom służących.

p, Opatnmiejatym bodziesz nad Mojżesza, szczęśliwszym nad Boga, który dziesięcioro tylko przykazania doi ludziom tak potrzebnego, któremu jednak niewielu jest posłusznych. Ty zaś tysiącznymi prawami twoimi dokazać chcesz, aby jednostajnie wszyscy |jc] zachowali. Łatwiejsze będą ludziom występki niż prawa. Mniej trudno będzie prawami pogardzić, niżeli ich się uczyć. Ułożysz sobie syneńskie obiccadlo ¹ z trzydziestu tysięcy liter złożone — mądre przeszkody do cnót Takich praw będą się obawiać wszyscy, lecz bardziej aby ich nie czytali, niżli aby ich nie przestępowali. Czas, który dasz prawom, weźmiesz cnotom. Zakwitną prawa' — zwiędnleją ludzie, gdy wszyscy myślić będą tylko o nledosyćuczynienui *, żaden o wykonaniu.

Z. Postanowię prawo na dumno-chciwych \ aby nie mogli mięszać przez ambicyją Rzeczypospolitej

P. Wyniosłości chciwej nie poskromisz, swary wzniecisz. Urośnie między obywatelami spotka⁴, me ustanie ombicyja. Ogień w próchnie zachowasz, płomienia miechem nie zatłumisz, przeciw wiatrom żagle postanowisz. Nie oduczą się wszyscy chciwie ubiegać, nauczą się gniewać. Munsztuku na’ chciwą ambicyjn nie włożysz, a Rzeczpospolitą wzburzysz 1 wydasz się z tym ^ł, że nie masz sil do powściągnienia. Cezar Rzymianom nie panowałby był. gdyby go o chciwą ambicyją nie oskarżano. Pompejuszowi winien był królestwo, że jego ambicyją wyjawił i potęgę rozdrażnił: ani dla tego i sam

----_f--

•    tyncrńtkio obi.v«u!ło — clilńzkie abecadło.

•    ntfloByćtłcrynimłc — niewykonanie rzejjot

*    dumno-rhełu-ł — lo klan magnatów, „panów burzących'-. Lubomirski dosUre^a ich destrukcyjną rolę w puń3twic

*    aporkn — zwnrliwotó.

» tcydtuz «t< z tym — zdradzizs ludziom to..

lepszym się stal dla rzc-czypospolltej, że Cezarowi, tajemnie i wstydliwie ambicyją się unoszącemu, oczywiście 1 bez wstydu bardziej zazdrości! niż zabraniał. 2aden bowiem chyba większą narnbiający pychą na drugiego pychę nie uskarża się: mech wszyscy 2a ambicyją udają się. aby żaden nie szedł za nią.

2. Prawa postanowię, aby urzędy nie były dożywotnie ⁹.

P. Czego urzędnicy dłużej czynić nie będą mogli, czynić będą częściej i prędzej. Zabronisz, aby zdzier-stwa nie odkładali na potem, będziesz pobudką, aby go co godzina czynili. Żadna wludza nie jest cięższa nud tę. która jest w nadziei ustania¹. Krótkie powodzenia hamować — trudna jest. Pluto, aby dożywotnie były urzędy w rzoczypospolitoj, postanowił^,p. Bóg ludowi swemu wybranemu dożywotnych i nieodmiennych naznaczył sędziów. Nic bowiem nie jest mc-shiszniejszego. jako sprawiedliwość i rządy Rzeczypospolitej — które ugruntowane być powinny — ustawicznymi odmianami urzędników mieszać. I któż na wiosnę należycie uprawi rolą. którą w zimie opuścić ma? Albo kto konin karmić i pilnie doglądać będzie, na którym inszy jeździć ma. a podobno jego przeciwnik albo nieprzyjaciel? Nikt nie kochnł się w tym. co czynił, że jest słuszne, ale dla tego, że to jego jest. Więc prowincyją rządzić będą zawsze sposobiący się do rządów, a nigdy doskonali? Nikt nie będzie kierował Rzecząpospolitą Jak swoją, lecz jak cudzą? Zawsze zostawać będzie królestwo między chciwymi i niedoświadczonymi a między tak rożnymi i wieloma znowu błądzącymi” Ani zostanie ludowi ta

1

   Dożywotnie pinsiownmc urrędów w r_slflchi:cfcj©j Rrphtej było Jednym x słownych jiowodGw jej desoriMnUacjL

*    która jvsł ir nadział ustania — co do której spodziewać tlę należy. Ze rychło się zakończy.

" Teorię wzotowcro pnństwn rozwija! Plato w swej Pciife-jo. RznczupotpoUte]. a pod koniec Życia w Prawach.