m10

m10



46 Metafory w naszym życiu

Każda metafora orientacyjna charakteryzuje się wcwnęucź-' ną.systematycznością. Na przykład- metafora szczęśliwy to góra wyznacza koherentny system, nie zaś pewną liczbę oderwanych, wyrywkowych przypadków. (Z systemem niekoherentnym mielibyśmy do czynienia, gdyby „Czuję się podniesiony na duchu ’ znaczyło „Czuję się szczęśliy wy”. podczas gdy „Nastroje zwyżkował)-’'' znaczyłoby-„Spotęgował się smutek'’.)

Istnieje też ogólna, zewnętrzna systematyczność charakteryzująca rozmaite metafory przestrzenne i określająca ich wzajemną koherencję. Tak więc DOfcRfttoGóra nada--jc kierunek W GÓRĘ ogólnemu dobremu samopoczuciu, co jest koherentne (spójne) z takimi przypadkami szczegółowymi, jak SZCZĘŚLIWY TO GÓRA, ZDROWIE 10 GÓRA, ŻYWY ro Góra, władza to góra. Metafora status to GÓRA jestspójna z metaforą władza jo góra.

Metafory' orientacyjne mają jako swoje źródło doświadczenia fizyczne i kulturowe; nie powstają więc przypadkowo. Dlatego metafora może służyć jako nośnik rozumienia jakiegoś pojęcia jedynie ze względu na jej podstawę doświadczeniową. (W kolejnym podrozdziale omówimy pewne zawiłości związane z doświadczeń Iową podstawą metafor.)

Istnieje wiele możliwych fizycznych i społecznych podstaw metafor. Koherencja w obrębie całego systemu jest jedną y przyczyn wyboru takiej a nie innej. metafory. Na przykład - szczęście na ogół wiąże się z uśmiechem i z ogólną wylewnością. W zasadzie mogłoby to stanowić podstawę metafory S7C7.FŚUWYT0 SZEROKI; SMUTNY to wąski. I rzeczywiście; istnieją mniej liczne wyrażenia metaforyczne, takie jak ,JR.ozpiera muie szczęście”, które zbudowane $ą wokół innego aspektu szczęścia aniżeli „Czuję się podniesiony na duchu”. Jednak w naszej kulturze główną metaforą jest SZCZĘŚCIE TO góra; istnieje zatem przyczyna, dla której mówimy o rosnącym podnieceniu, nie-zaś o rozciągającym się podnieceniu. szczęśliwy to góra jest w najwyższym stopniu spójne /. takimi wyrażeniami, jak doiiky to góra, zdrowy to góra itd.

W niektórych przypadkach przestrzenność jest tak istotną częścią danego pojęcia, że byłoby nawet trudno wyobrazić sobie jakąkolwiek inną metaforę, która by mogła nadać siniklurę temu pojęciu, W naszym społeczeństwie takim właśnie pojęciem jest „wysoki status”. Inne pojęcia, takie jak „szczęście’’, są już mniej przejrzyste. Powstaje pytanie, czy pojęcie „szczęście” jest niezależne od metafory SZCZĘŚLIWY TO GÓRA, czy też układ przestrzenny góra-dół jest częścią pojęcia „szczęście”. Sądzimy, iż jest on częścią, tego pojęcia w obrębie danego systemu pojęciowego. Metafora szczęśliwy TO Góra umieszcza szczęście w koherentnym systemie metaforycznym, a część znaczenia tego pojęcia wywodzi się z jego roli w tym systemie.

Tak zwane pojęcia czysto intelektualne, na przykład pojęcia występujące w teoriach naukowych, bywają często - a może zawsze - oparto na metaforach mających podłoże fizyczne lub kulturowe. „Wysokie'’ w wyrażenia „cząsteczki o wysokiej energii” opiera się na metaforze WIBCK3 TO Góra. „Wyższe” w wyrażeniu .„wyższe funkcje” w psychologii fizjologicznej opiera się na racjomal-NY TO góra. „Niski” w „fonologia na nishm poziomie” {low-level phonology) - co odnosi się do szczegółowych aspektów fonetycznych językowych systemów dźwiękowych • opiera się na ziemska rzeczywistość to dól (tak jak wyraz „przyziemny”). Atrakcyjność teorii naukowej ma związek z intuicyjnym wyczuciem, do jakiego stopnia metafory, jakimi się ona posługuje, odpowiadają cz.yje-muś doświadczeniu.

Doświadczenie fizyczne i kulturowe dostarcza nam wielu nowych możliwych podstaw metafor orientacyjnych. J.ch wybór, a także ich ranga różnią się w różnych kulturach. Trudno opóźnić podstawę fizyczną metafory od podstawy kulturowej, ponieważ wybór jednej z możliwych podstaw fizycznych jest związany z koherencją kulturową.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
m10 46 Metafory w naszym życiu -    Każda metafora orientacyjna charakteryzuje się
PROCES MAGNESOWANIA Każda z domen magnetycznych charakteryzuje się namagnesowaniem nasycenia (wszyst
PROCES MAGNESOWANIA Każda z domen magnetycznych charakteryzuje się namagnesowaniem nasycenia (wszyst
PROCES MAGNESOWANIA Każda z domen magnetycznych charakteryzuje się namagnesowaniem nasycenia (wszyst
Elastyczność cenowa w przypadku standardowej krzywej popytu: Każda dana krzywa charakteryzuje się
m16 jn Mcłąfbry w naszym życiu Tak jak w przypadku metafor orientacyjnych, w większości tych wyrażeń
m4 .34 Metafory w naszym życiu CZAS TO PI HXIĄDZ [TIME IS MOŃ BV] Zabieram mi czas. To urządzenie za
WSP J POLM30 134 Jerzy Barirr.mskiy Styl potoczny L a k o f f George, Johnson Mark, 1988, Metafory w
CCF20101124000 (2) 134 L a k o f f Gcorge, Johnson Mark, 1988, Metafory w naszym życiu (Metapbors W
Metafory w psychoterapii Metafory w naszym życiu Lakoff & Johnson (1980)
m13 52 Metafory w naszym życiu mżeniem związanym z robieniem kariery. Te wszystkie wy- rajenia są
m14 54 Metafory w naszym życiu bierność ma większą wartość niż aktywność. Ogólnie biorąc, wydaje się
m17 60 Metafory w naszym życiu Metafory pojemnika Obszary lądu Jesteśmy istotami fizycznymi, oddziel
m11 43 JMetafory w naszym życiu Podstawa dośwladczeniowa metafor Niewiele dotąd wiemy o doświadczeni
m13 52 Metafory w naszym życiu ‘‘ mżeniem związanym z robieniem kariery. Te wszystkie wymienia są ko
m14 54 Metafory ur naszym życiu bierność ma większą wartość niż aktywność. Ogólnie biorąc, wydaje si

więcej podobnych podstron