m13

52 Metafory w naszym życiu ‘‘

mżeniem związanym z robieniem kariery. Te wszystkie wymienia są koherentne z naszymi aktualnie używanymi metaforami przestrzennymi, podczas gdy ich antonimy byłyby mckohercntne. Wydaje się więc, że wartości, jakie uznajemy, nie są niezależne. Jęcz mogą tworzyć koherentny system z pojęciami metaforycznymi, według których żyjemy. Nie twierdzimy. że wszystkie wartości kulturowe koherentne z systemem metafor istnieją w rzeczywistości, a jedynie to, że te, które istnieją, są głęboko zakorzenione i żc są one koherentne z tym systemem. W określonych niezmiennych warunkach wartości takie najczęściej występują w naszej kulturze. Jednak, ponieważ okoliczności podlegają zmianom, często po--wstają konflikty między wartościami, a stąd także konflikty między metaforami, jakie się z nimi wiążą. Aby wyjaśnić rę konflikiy między wartościami .(i odpowiednimi metafor rami), musimy odnaleźć rozmaite priorytety przypisywane tym wartościom i metaforom w subkulturach, które się nimi posługują. Na przykład - więcej to córa otrzymuje chyba zawsze najwyższy priorytet, gdyż ma najwyraźniejszą podstawę fizyczną. Priorytet więc gj to góra nad dobre to góra uwidacznia się w takich przykładach, jak: „Inflacja wzrasta” i „Przestępczość rośnie”. Przyjmując, że inflacja i przestępczość to zjawiska złe. zdania te znaczą to, co znaczą, ponieważ wtgCEJ TO góra ma najwyższy priorytet.

Ogólnie biorąc - to, jakie wartości otrzymują priorytet, jest częściowo sprawą subkultury, w której się żyje, a częściowo sprawą wartości osobistych. Rozmaite subkultury głównego nurtu kultury' dzielą wspólne wartości, ale przypisują im rozmaire priorytety. Na przykład - WIĘKSZE TO LER-szg może być w sprzeczności z będzie więcej w przys;ztx>śa gdy chodzi o to. czy kupić duży samochód i spłacać wysokie raty. czy też kupić mniejszy i tańszy. Istnieją takie subkultury w Ameryce, w których kupuje się wielki samochód, nic troszcząc się o przyszłość, i inne. gdzie przyszłość jest na pierwszym planie i gdzie kupuje się małe samochody. Był czas (przed inflacją i kryzysem energetycznym), kiedy posiadanie małego samochodu wiązało się z wysokjniśtatusem w ramach subkultury, w której prawość to góra i oszczę-J>/ANiH zasobów to Cnota miały priorytet nad WIĘKSZE TO l.liPSZE. Obecnie liczba posiadaczy małych samochodów wydatnie wzrosła, gdyż istnieje już wielka subkultura, w której o.szcz.ęd/aniIi pięńięozy to rzecz, U2PS2A ma priorytet nad WIĘKSZE TO LEPSZE.

Obok subkultur istnieją też grupy- eharąkiery*ującc się lym, że dzielą z sobą niektóre istotne wartości będące przeciwieństwem wartości uznawanych w głównym nurcie. Jednak w przypadkach mniej rzucających się w oczy zachowują one inne wartości głównego nurtu. W takich zakonach jak irapiści. na przykład, mniej to lepiej i małe jkst lkps/.b uznawane są za prawdziwe w zakresie majątku osobistego, który stanowi tam przeszkodę w realizacji tego, co naprawdę ważne, a więc służby Bogu. 2 głównym nurtem dzidą trapiści tę wartość, jaką wyraża cnota TO córa, chociaż dają jej najwyższy priorytet i zupełnie inaczej definiują, więcej to wciąż lepiej, chociaż stosuje się to tylko do cnoty, a status 10 wciąż góra, choć riie w odniesieniu do tego świata, lecz wyższego, czyli Królestwa Bożego. Co więcej, przyszłość będzie lepsza jest też prawdą w odniesieniu do wzrostu duchowego (góra) i ostatecznie w odniesieniu do zbawienia (najwyższa góra). Jest to typowe dla grup znajdujących się poza głównym, nurtem kulturowym. Cnota, dobro i siaius otrzymują nowe definicje, ale wciąż to samo ukierunkowanie w górę. I tutaj lepiej mieć więcej tego. co istotne. Stąd też przyszłość będzie lepsza w odniesieniu do. tego, co istotne itd. W odniesieniu do tego, co jest istotne dla grupy zakonnej, system wartości jest wewnętrznie koherentny, ale też jest on koherentny z głównymi metaforami orientacyjnymi głównego nurtu- kulturowego.

Kie wszystkie kultury' przepisują takie same priorytety wymiarowi góra-dół. Istuieją kultury, gdzie równowaga lub centralność odgrywają dużo ważniejszą rolę. Weźmy też pod uwagę nieprzestrzenną orientację czynny-btemy. Dla nas Czynny to góra. a RiłiRNY TO dół. przynajmniej w odniesieniu do większości spraw'. Istnieją jednak kultury', gdzie