Przestrzeń miejska 1

Mistrzowie, sukcesorzy i epigoni: orientacje teoretyczne i metodologiczne.

V

1. Przestrzeń miejska w szkole chicagowskiej: prohibicja i Al Capone w socjologicznym oglądzie

Niezbyt precyzyjnym mianem „orientacja ekologiczna” określa się liczne i rozmaite nurty, a także kierunki badawcze poszukujące i interpretujące zależności zachodzące między określoną przestrzenią a zachowaniami jej użytkowników. Upraszczając znacznie sprawę, przyjąć można, iż zainteresowania ekologów miejskich są przynajmniej dwukierunkowe. Z jednej bowiem strony badąjąoni zachowania przestrzenne ludzi oraz zbiorowości uznawane w pewnym systemie aksjo-logiczno-normatywnym za normalne (na przykład migracje domięjskie, adaptacje i przyswajanie przestrzeni), z drugiej zaś identyfikują rozmaite choroby przestrzeni miejskiej, jak określają je metaforycznie badacze francuscy (Maladies... 1973). W tym drugim przypadku chodzi o akty i zachowania o charakterze dewiacyjnym. Do najistotniejszych spośród nich zalicza się przejawy patologii biologicznej (na przykład przestrzenne występowanie pewnych chorób), psychicznej (na przykład przestrzenna lokalizacja chorób psychicznych i psychoz) oraz społecznej (na przykład przestrzenne zróżnicowania kradzieży, włamań, zabójstw i innych form przemocy). Warto wszakże pamiętać, że ekologowie społeczni bardzo szeroko pojmują „choroby przestrzeni miejskiej” i zaliczają do nich również wyraźne i jednoznaczne procesy segregacji przestrzennej, społeczno-przestrzennej, powstawanie swoistych gett etnicznych czy rasowych.

Ekologia definiowana bywa zazwyczaj jako nauka badająca relacje zwrotne między jednostkami ekologicznymi, czyli roślinami (fitoekologia), zwierzętami (zooekologia), ludźmi (ekologia społeczna) a ich szeroko rozumianym środowiskiem. Owa nauka opiera się na przekonaniu, że świat istot żywych (organizmów) tworzy system dynamicznych współzależności. Każdy organizm, nie wyłączając człowieka, podlega ciągłemu przystosowaniu do środowiska przyrodniczego. Każda zatem istota żywa jest nieuchronnie ograniczana warunkami środowiskowymi, do których zaliczyć należy nie tylko układy topograficzne, klimat, warunki glebowe, ale także obecność innych organizmów, a w przypadku człowieka - również jego przestrzeń społeczną. Wydaje się, że uniwersalną triadę ekologiczną można zapisać następująco:

Środowisko <-> funkcja organizm

Wszelkie bowiem aktywności organizmów I Ich funkcje są logicznym następstwom przystosowania.