spirala milczenia3

116 Ennia Srczęsiu

powodu, zadają one bowiem kłam tezie stanowiącej fundament dziennikarskie* go samookrćmienia się: tezie o obiektywności dziennikarzy.

E. Nocllc-Keumann, w przekonaniu o silnym wpływie mediów masowych tu opinię publiczną, stworzył.) hipotezę spirali milczenia. W konstruowaniu tej hipotezy autorka powołuje się nic tylko na współczesne badania i obserwację rze czywistości, ale sięga także do historii myśli politycznej i odwołuje się do To cquevillc'a. )linue'a, Konfucjusza

Aleais dc Tocqucville w swoim dziele D<r*-ny ustrój t rewolucja pisze, Ze podczas rewolucji francuskiej wystąpienia antyreligijne nie spotkały się z dezaprobatą francuskiego społeczeństwa dlatego, Ze wobec braku odzewu ze strony Kościoła ludzie, bojąc się wyobcowania, przyłączyli się do tych, których poglądów wcale nic wyznawali Natomiast U. Home w Etejach z dziedziny moralno ścż,polityki i literatury twierdzi. Ze fakt. iZ. wielu jest podporządkowanych i rządzonych przez niewielu, wynika z. tego, że rząd opiera się na opinii. Zasada ta dotyczy zarówno państw rządzonych despotycznie, jak i demokratycznych. Również w Dltiiogach kon/ticjiwskidt znajdujemy Iragnicnt. z. którego wynika. Ze żaden rząd r.ic przetrwa bez /aut ani a ludu. Przytoczone tutaj stwierdzenia wskazują, Ze podstawą władzy jest poparcie opinii, i to opinii niekoniecznie wszystkich czy większości, lecz zaledwie pewnej części społeczeństwa, jeżeli jest to ta część, która jest skłonna wyrażać swoje zdanie.

W tym miejscu trzeba wyjaśnić pojęcie ..opinia". Trudno dać jednoznaczną definicję pojęcia „opinia publiczna" ze względu na wieloaspsktowość tego zjawiska.

Problemy z definiowaniem opini: przedstawia Gnhaa-Klas. który wymienia jej kilka typów. Autor pisze. Ze najogólniejszym ujęciem jest traktowanie opir.ii jako sumy opinii poszczególnych jednostek. Wówczas mówimy o opinii dystiy-huty wnej Pojawia się tu jednak pewna niejasność wynikająca z faktu, Ze ludzie często mają inne przekonania niż te, które wyrażają publicznie. Wy nika :o z obawy przed głoszeniem swoich poglądów oficjalnie, co doprowadza do ujawnianiu ich tylko w gronie ludz; zaufanych [Goban-Klas, 1999, s. 269|

To zjawisko jest przyczyną wyróżnienia tzw. opinii Żywionych, czyli takich, które oparte są na głębokim przekonaniu jednostki u ich słuszności. Tc właśnie poglądy odgrywają niebagatelną rolę, ponieważ tu one moją bezpośredni wpływ na zachowania ludzi, a także ujawniają się w sytuacjach kryzysów społecznych i politycznych, czyli wtedy, gdy istniejąca struktura władzy jest najhardziej zagrożona. Do nich powinna odwoływać się propaganda, jeśli chce hyc izcezywiś-cic skuteczna

Innym typem są opinie wypowiadane publicznie, które często uważane są za najważniejsze dla utrzymania ładu społecznego, niezależnie oJ lego, czy są odczuwane, czy tez tylko uznawane. Wynika to z lego. że ilia zewnętrznego obserwatora są one wyczuwalne jako dominujące nastawienie społeczne. Ciągle jednak pozostaje kwestia stopnia owej ..publiczności" wypowiadania opinii Czy

n

I iiropB ;ka '■ eirriywna i(.« n spi.il m :NmI»: Hc.iT.infl    j_l?

chodzi tylko o opinie wypowiadane w obecności przedstawiciel: władzy. zwl.isz cza najwyższej. ezy te/ wyMarcza, aby były to opinie wypowiadane w miejscach publicznych. Ola funkcjonowania systemu politycznego ważne są i j.-dr.r,^; drugie, przy czym jego trwałą podporą są opinie wypowiadane w nislytr,, pćlpry-watnych granach. Opinie takie można nazwać społecznymi. Różr.i | się one /a równo od opinii całkowicie prywatnych, jak i też od tych, za których wyr.iż.tai; można być nagradzanym lub karanym przez wlad/ę polityczną |Goban-k'u\ IW, s 49).

Inną kwestią, nad która zastanawia się Goban Klas. jest charakter opinii pti blieżnej jako pewnej sumy npinii jednostkowych. Autor pisze, ze nie ulega wąl pliwości, iż podstaw;) opinii publicznej są konkretne opinie jednostek, lecz nie jest juz jasne, czy npinia publiczna do nich się ogranicza. W tradycyjnych swi dażach opinii publicznej przyjmuje się traktowanie jej w sposób dysirylmtywny. a w istocie jest ro/kladcni pewnych wyróżnionych stanów opinii w określonej kwestii W politologii pojmowana jest w sposób kolektywny, czyli jako i uość.

0    które; można wypowiadać sądy kategoryczne; opinia publiczna potępi i luli opi n.a publiczna aprobuje. Opisując to zjawisko. Goban-Klas odwołuje się do Ikr khcima i jego „przedstawień zbiorowych” oraz do i.ockc'.i. który powslawarie

1    zmianę opinii publicznej wiązał z mechanizmami zbliżonymi do mody 'fu. żi nic wszyscy do mody się stosują, nic zmienia taktu, że w dartym momencie i na danym terenie moda po pi ostu obowiązuje, czyli istnieje znany i uznany wzo rzec modnego ubioru, który ma charakter obligatoryjny dla wszystkich pmymi cych wyróżniać się swym ubiorem Podobnie jest zopini i publiczną można są z nią nie zgadzać, można nawet szczycić się swoimi prywatnymi poglątl.iin'. ale to nic zmienia faktu, że wiadoma, ku jakiej opinii przychyla się publiczność |i han-KI as, 1984. s. SO)

Knnczik i Zipfcl określają za NueUc-Neur.iatm opinię publiczną jaku

pagląjy i zacbnwur.ia oparte na określanych wartościach i i loiślonSci. kim.- natęży • mor.tttuwai' publicznie, gdy mamy do czynieni?, r ustabilizowani sytuacja spolecz/ią Hdy wam ihi społeczne podlegają jin^soir /miau, wówczas ic paRląćy r / i.hmaa n • maju. ale ic." murza. byś publicznie iłcmoMlr<iwanc [Kunc/.h. /.ipfel, 20110, > t**s'|

F. Noclle-Kcumann pojęcie „opinia publiczna¹' definiuje jako opinie ku •Ira-wersyjne, które można publicznie wypowiadać, nie ryzykując groźby popadnię-cia w izolację (Nocllc-Keumann, 1979, s. 169). Definicja tu stosuje się przede wszystkim do tych okresów, w których dokonują.się w społeczeństwie gwałtów ttc zmiany. Jest ona adekwatna w stosunku do społeczeństw przemysłowych, w których częste zmiany dominujących poglądów wymagają od jednostki czujności, jeżeli nic chce popaść w izolację. Ta zależność uwidacznia się jeszcze bat dziej w przypadku współcześnie kształtujących się społeczeństw inlbunacyjnycli W społeczeństwach naturalnych zmiany zachodzą na tyle wolno, że panujące po-glątly i normy są zawsze wszystkim znane.