�egna�ek6

cprawdać. cay wypełniły one należycie odpowiednie kategorie celów i ewentualnie uzupełnić kategorie deficytowe):

6)    sformułowanie celów operacyjnych i sprawdzenie jakoici ich redakcji;

7)    sprawdzenie opcracyjnoici sformułowanych celów (należy wyobrazić sobie egzamin, który by umożliwiał sprawdzenie czy sformułowane cele operacyjne zostały o»qęmętc);

S) sprawdzenie trafności celów operacyjnych (uświadomienie sobie, czy na podstawie powyższego egzaminu możliwe jest podzielenie uczniów na tych. którzy osiągnęli cel ogólny i mc osiągnęli lego celu)¹.

Do formułowania betów operacyjnych wskazane jest używanie takich słów jak: umie. zna. rozumie, potrafi, wymienia, wskazuje, wykonuje, określa, podaje, obli-cza. uzasadnia, objaśnia, ceni ifp.

Przykładem celu ogólnego, realizowanego w tamach edukacji historycznej, może być np ukształtowanie postaw patriotycznych uczniów. Natomiast celami operacyjnymi, służącymi realizacji powyższego celu. mogą być następujące sfor-snuło wanta:

—    uesei) zna podstawowe fakty z. historii Polski;

—    uc/cń cna polskie tradycjo wojskowe i narodowe;

—    uczci) zna treść hymnu narodowego;

—    gna bohaterów narodowych i inne szczególnie zasłużone dla narodu pol^acgp osoby (np^zc świata kultury, polityki, gospodarki, sportu);

^ uczeń umie się zachować w czasie grama hymnu państwowego;

—    uczeń rozumie potrzebę prowadzenia w szkołach edukacji patriotycznej; golów w przyszłości do obrony suwerenności i niepodległości

PpMci;

_ ucaeń ceni sobie fakt. że jest Polakiem, podkreśla to w stosownych

etaRcBBołciach;

—    uczeń, przebywając indywidualnie za granicą, godnie reprezentuje Polskę;

—    nanl chętnie uczestniczy w uroczystościach o charakterze państwowym;

—    wy* potrafi zwrócić uwagę innym ludziom na zachowanie ubliżające godności polaka;

_ nr^ p*^r»n przedstawiać argumenty świadczące o wkładzie Polski do dorobku cywilizacyjnego w skali europejskiej i światowej i ich bronić itp. PrufauwNos lista celów operacyjnych nic wyczerpuje z pewnością wszystkich mntiinofri. ale nic o to przecież chodziło. Mają one służyć tylko jako przykład. Dietą trudnością w konstruowaniu octów operacyjnych do powyższego celu ogól-M» un to. ge cna on w dużej mierze charakter emocjonalny. Dużo łatwiej jest hpMmmiś ecie. ksćre mają charakter hardziej praktyczny. Przykładem takiego cuiu egśkegD    być następujące sformułowanie: „Oponowanie umiejętności

' ■ągotowtopem^-

M

Natommm wynikający z niego cel operacyjny może nacc następujący postać: „Pray pomocy niikroskopu optycznego o 40-kxotnyro powiększeniu uczeń potrafi rozpoznać tkankę skórny, wskazując w ciągu S minut na co najmniej trzy jej elementy składowe”.

W luk sformułowanym celu operacyjnym występują trzy istotne elementy;

-    rodzaj czynności (umiejętnoki), którą ma opanować ucacW,

-    warunki wykonania tej czynności (umiejętności);

-    wymagania stawiane uczniowi (w tym ptzypadku wskazanie w ciągu 5 minut co. najmniej trzech elementów składowych tkanki skórnej).

Na ogól w operacjonalizacji celów kształcenia nic praktykuje się st takiej szczegółowości.

Większość celów operacyjnych rozpoczyna się od sformułowania: „Uczeń potrafi ..." „Uczeń umioitp.

Dokonmuc opcraojonalizocji celów ogólnych należy zachować upńnr w uszczegółowianiu oraz otwartość zbioru celów operacyjnych. Żaden zbiór celów operacyjnych nigdy nic powinien być traktowany jako ostateczny¹,

3.5. Taksonomiczne ujęcie celów kształcenia

Cele kształcenia mogą być wyrażane w trojaki sposób. Najbardziej tradycyjnym sposobem jest charakterystyka jednego lab laiku celów bez stosowania jakiejkolwiek klasyfikacji. Drugi sposób polega na klasyfikacji o charakterze opisowym, która obejmuje zestawienie celów ułatwiające orientację w tyra, do czego ma zmierzać dana działalność dydaktyczna, lecz nie stanowi wystarczającego układu odniesienia do mierzenia jej wyników. Natomiast trzeci sposób, który - podobnie, jak operacjonaiizacja służy konkretyzacji celów kształcenia - sprowadza się do ich przedstawiania w postaci odpowiednich taksonomii¹.

Termin „taksonomia" przeniesiony został do języka edukacji z przyrodoznawstwa. gdzie oznaczał naukę o klasyfikacji gatunków zwierzęcych i roślinnych. Etymologicznie pochodzi z języka greckiego od słów taksls - układ, porządek oraz n o ni o s - prawo¹.

W teorii kształcenia, czyli \V dydaktyce, taksonomia oznacza hierarchiczny układ celów kształcenia, czyli uporządkowanie ich według stopnia ważności - od celów mniej ważnych do celów o najwyższej randze. Taksonomiczne ujęcie celów kształcenia służy:

-    ułatwieniu pogrupowania celów,

-    ujawnieniu ewentualnych niedostatków w ich doborze i sfo

-    pomocy w definiowaniu czynności uczniów objętych tymi c«