013801

238

plam, które liszaje tworzą jest bardzo rozmaity. Nierzadko zdarza się, że cale ciało jest nimi zajęte, ubranie pełne jest łusek, a gdzie tylko chory siedzi lub chodzi, łuski ślad po nim zostawiają. Liszaje występują zazwyczaj na ciele, tworząc mniejsze lub większe ogniska; ogarniają naprzykład całe jedno udo, podczas gdy drugie najzupełniej wolne jest i czyste. Najczęściej pokazują się tam, gdzie się wywiera jakiś nacisk na ciało, n. p. na łokciu, na kolanie i t. d. Jakkolwiek ludzie I dotknięci tą chorobą czują się nieraz zupełnie zdro- I wymi, a niektórzy mniemają, że liszaje są tylko na zewnątrz skóry, mimo to zdarza się jednakowoż częściej, że tacy pacjenci cierpią na żołądek, na piersi, lub na I inne wewnętrzne choroby, wtedy zwłaszcza, kiedy liszaje nie występują bardzo silnie, co jest najlepszym dowodem, że liszaje korzenie swe głęboko zapuszczone | mają w organizmie, nie zaś tylko na powierzchni skóry. 1 Zaraźliwemi owe liszaje nie są, ponieważ suche łuski nie są w stanie przeżreć skóry drugiego człowieka i i w niej się zagnieździć; mogą one jednakowoż być | odziedziczonemi i przechodzić z rodziców na dzieci; I czasami przeskakują jedno pokolenie, i zjawiają się do- j piero w następnem. Choroba ta nie jest właściwie bo- I leśną, jest tylko więcej nieprzyjemną. Z powodu wiel- | kiego swędzenia i pieczenia, które jest przykre, a spro- 1 wadza często nawet bezsenność. Liszaje suche uciążli-a wemi są nietylko dla tych, kto je ma, lecz także i dla i jego otoczenia; chorzy bowiem -wydzielają ze siebie woń 1 silną i bardzo wstrętną.    9

Do tego samego rodzaju liszaji należy także łu-"ł szczenię się głowy, co niczem innem nie jest, jak f; suchą wysypką i wydzielinami skóry na głowie. Wystę- I pują one nietylko u dzieci, ale także u dorosłych. Jak- 9 kolwiek łuszczenie się głowy samo przez siebie nie jest fl niebezpieczną chorobą, mimo to jednak ludzie tacy mają ™ zazwyczaj cienką na głowie skórę, gdyż pory zamknięte są przez owe łuski.

Suche liszaje potrzebują do wyleczenia długiego czasu; ponieważ trzeba zazwyczaj odmienić niejako całyj organizm. Trzeba więc nań zadziałać wzmacniająco, aby wydaliły ze siebie wszelkie nieczystości. Im prędzej,

— 239 —

wzmocni się organizm, tern wcześniej nastąpi uzdrowienie. Ponieważ choroba siedzibę swoją ma w złej krwi, więc trzeba zadziałać przedewszystkiem na krew. Można więc bardzo wiele użyć środków celem poprawy zepsutych soków organizmu, częścią odpowiedniego pożywienia, częścią zabiegów leczniczych. Więcej aniżeli przy innych chorobach koniecznem tu jest używanie rozmaitych a prostych pokarmów, ażeby zaopatrzyć krew w jak największą ilość użytecznych mate-ryj. Przekonałem się, że najodpowiedniejszym jest wikt suchy bez płynów; wskazanem jest także chleb posilny, który suszy się na twardo, tłucze na proszek i dopiero wtedy jada się ów proszek. Na wewnątrz działa doskonale herbata z piołunu, dzięglu i szałwji. Herbata z kory dębowej, babki i centurji działa także wybornie.

Jeżeli chory posiada dosyć sił, można z wielkim wziąść pożytkiem w tygodniu dwa polewania całkowite, dwa półkąpiołki, dwa polewania pleców; a gdyby miał dobrą sposobność, jedno lub dwa polewania błyskawiczne; oprócz tego silni ludzie mogą wziąść dwa razy płaszcz hiszpański, słabsi zaś jedno lub dwa omywania całkowite. Omywania są jeszcze bardziej skuteczniejsze, jeżeli do wody domiesza się nieco octu, ale nie dużo, ponieważ dobry ocet wzmacnia skórę i leczy małe dolegliwości.

Łuszczenie się głowy wyleczyć można najłatwiej ogólnymi zabiegami wodoleczniczymi, działającymi na całe ciało, ażeby pobudzić je do równomiernej transpi-racyi silnej; włosy zaś trzeba pilnie czesać, a głowę omywać przynajmniej dwa razy w tygodniu odwarem ze skrzypu. Sam na sobie zrobiłem to doświadczenie, że gdy umysłowo dłużej, jak zwykle pracuję, wówczas na głowie okazują się obfite łuski.

Jeżeli przeglądniemy ten rozdział o liszajach, przekonamy się wówczas, że główną ich przyczyną są chorobliwe wydzieliny i wypociny, które okazują się na zewnątrz jako ropienie i wyciek, albo jako zeschnięte łuski. W obydwóch wypadkach pierwszym jednakowoż powodem są wewnętrzne zaburzenia, jadanie nieodpo-i wiednich pokarmów i złe trawienie. Dalej przekonaliśmy