0005001

86

4) Sędzia żydowski ma brać stronę żyda przeciw gojowi.

Gdy żyd i goj przyjdą do sądu, a możesz go uwolnić wedle prawa Izraela, uwolnij go; gdy goj się będzie skarżył, powiedz: nasze prawo tali chce. Jeżeli możesz go uwolnić Wedle prawa ludów ziemi, uwolnij go i powiedz: tak chce wasze prawo. A gdy nie jest możliwe ani jedno, ani drugie, postępuj przeciw niemu chytrze {Baba kam ma H3a).

Tak radzi rabin Iszmael, a rabin Akiba ma lęk, że wskutek tego zostanie znieważone imię boże, to znaczy, że rzecz się wyda i nastąpi urąganie żydom. Toteż glossa mariginalis powiada, że imię boże znieważone nie zostanie, jeżeli goj nie zauważy, że żyd łże (p. ks. Pranejtis, Christianus in Talmude Judaeorum, str. 101). A gdy zauważy? Odpowiedź na to daje nam historja książki Eisenmengera „Entdecktes Judentum", wydanej w Frankfurcie n. M. w r. 1711. Wskutek zabiegów żydów frankfurckich książkę skonfiskowano a konfiskatę zdjęto dopiero po upływie 40 lat. Wskutek tego Fryderyk 1. kazał w r. 1711 wydrukować ją ponownie z podaniem miejsca druku „Królewiec w Prusach" (p. Strack, Einleitung in den Thal-mud, wyd. 3 cie, str. 94—95). A więc żydzi zwócą się do tych władz gojowskich, których nie uznają, by przy ich pomocy osiągnąć cel, dla tych władz wrogi. Choszen Hamiszpat w § 4 wprawdzie powiada, że żyd nie może dochodzić swego prawa przez nieżyda; tak, ale dlaczego nie miałby dochodzić swego... bezprawia? Dziwnie w świetle powyższego ustępu wyglądają słowa licencjata Gustawa Marxa: „Istnieje rzeczywiście przepis, że żyd może obejść cło, jeżeli nie potrzeba się obawiać, że nastąpi znieważenie imienia bożego. Wolno nawet przysięgać kłamliwie przed sądem pogańskim, będąc w opresji, czego naturalnie należy unikać, o ile to jest tylko możliwe, a przysięga uchodzi wtedy za przymusową. Aby to zrozumieć, trzeba sobie przypomnieć, że prawodawstwo rabinistyczne wszystko obejmuje i opiera się na założeniu, że żydzi mają swe własne sądownictwo i że wszystko, co wedle ich prawa jest karalne, przez nich samych ukarane zostanie¹¹. A dalej mówi, że krzywoprzysięstwo żydowskie niema bronić przestępstwa, lecz wyrażać „protest przeciwko nieuznanemu sądownictwu" (Juedisches Fremdenrecht, str. 18). Ale chyba sąd żydowski jest sądem przez żydów uznanym. A jak ma ów sędzia żydowski z gojem postępować? Czyż w ten sposób żydzi mieli przekonywać gojów o swej wyższości moralnej? Strack, broniąc żydów, ciągle narzeka na „uczucie nienawistne" (Ge-haessigkeit) przeciwników Talmudu. A nas uderza słabe poczucie etyczne u Stracka. Czyż dziwić się otrząsowi moralnemu ludzi, którzy rozczytywali się w tych bezeceństwach?

XIII. STOSUNEK DO WEADZY.

1)    Władza jest herezją i będzie siedziała w piekle.

Pijawka ma dwie córki■ przynieś, przynieś. Mar Ukaba objaśnił: dwie córki krzyczą z piekła i Wołają do tego świata: przynieś, przynieś; są to mianowicie herezja i władza (minut ha-raszut). Niektórzy czytają: Rabin Chisda powiedział, iż powiedział Mar Ukaba: Przywiedźcie mi owe dwie córki, co na tym świecie Wołają: przynieś, przynieś (Aboda Zara // a).

Żyd zi, którzy starają się obchodzić prawo, muszą się okupywać, zarazem jednak ogarnia ich pewne rozgoryczenie. , iz bezprawie, z którego żyją, tak drogo kosztuje.

2)    Władza jest osielstwem, lecz trzeba ją zręcznie wprzęgać do swych celów.

Rabi Szila wychłostał pewnego męża, który miał stosunek z goją• Ten poszedł i oszkalował go przed królem; powiedział: 'Jest śród