0009201

172

nie postrzegł w Talmudzie u Boga wielości! Ducha Świętego wspomina jako pojęcie znane Miszna w traktacie Sota LX,6. Wspomina Tosefta w traktacie Pesachim IV, I. Wspomina Mechilta do Exodusu XV,2. Ale dalej mamy u żydów pojęcie rodzaju żeńskiego: Szechina. Eryk Bischoff tłomaczy to jako „Obecność bożą", „Gottesgegenwart" (Babilonisch-Astrales im Weltbilde des Thalmud und Midrasch, str. 106). I rzeczywiście, w traktacie Baba Batra 25b cechą Szechiny jest to, że znajduje się na zachodzie. Tosefta w traktacie Sota XIV,3 głosi, że z chwilą, gdy w sądzie żydowskim rozmnożyli się podszeptywacze, Szechina oddaliła się od Izraela. Mechilta w miejscu wspomnianym całkiem wyraźnie czyni Szechinę Obecnością Boga. Ale zgoła inaczej rzecz się przedstawia w Zoharze. Czytamy w I 24a wyraźnie o łączeniu się Szechiny „ze swym niebieskim małżonkiem*, zaś w I 23a o tym, iż Szechina rzekła była do Boga „uczyńmy ludzi", w I 22a o tym, że Mojżesz żył w związku małżeńskim z Szechiną, nieco zaś dalej, iż rozwiódłszy się ze swą żoną, żył, aczkolwiek był w ciele, z Duchem Świętym. Lecz i to nie wyczerpuje kwestji. Wedle Zoharu w imieniu bożym Jahwe (Ihvh) litera Jod reprezentuje pierwiastek męzki, litera He pierwiastek żeński a litera Waw pierwiastek synowski. Zohar w I 28a głosi: „Waw jest synem Jod i He, które są ojcem i matką*. Oto, jak w świetle źródeł wygląda „gruntowność" mniemania Renana, powołującego się na „pomoc" uczonego talmudysty Neubauera, że Se-mici nie pojmowali w Bogu różności, wielości i płci. Wszak Zohar w III 74b i 77b wspomina nawet u Boga „pudenda"!!!

Panteon żydowski jest nieprzeliczony i roi się przede-wszystkim od tak zwanych bożków wydziałowych, czyli aniołów, pełniących różne funkcje. Szczególniej obfituje pod tym względem księga Henocha. Ukażemy tu bożków meteorologicznych tej księgi wedle zestawienia i objaśnienia Encyklo-pedji Żydowskiej (Jewrejskaja Encikłopedja 11,471):

w

\7 i

Baradjel	od	barad	anioł	albo bożek gradu
Ruchjel		ruach	w	•»	*>	wiatru
Barakjel	»»	barak	»»	»»	»	błyskawicy
Zaamael	V	zaam	*>	II	•>	grzmotu
Zawael	»»	zwao	n	»>	»	wichury
Zaafjel	♦»	zaaf	»»	M	•ł	huraganu
Raamjel	*»	raam	»*	II	1 •>	gromu
Raaszjel	»	raasz	»»	*ł	»»	trzęsienia ziemi
Szalgjel	»»	szeleg	»»	»»	»»	śniegu
Matarjel	•»	matar	»»	»»	»>	deszczu
Szamsjel	if	szemesz,,		II	II	słońca
Lajlahel	f >	lajlah	»>	11	»	nocy
Galgaljel	»	galgal	t»	M	*»	pierścienia słoneczn.
Ofanjel	tf	ofan	»>	**	»»	„ księżycowego
Kochabjel	n	kochab	»»	>•	II	gwiazd
Rehatjel	»	rahat	»»	tt	l»	planet.

Każdy kraj ma anioła-opiekuna. Opiekunem Izraela jest w szczególności anioł Michał (Daniel X, 13). Losy narodów są ściśle związane z losami aniołów. Boża drabina z licznemi stopniami jest wskaźnikiem powodzenia. Jeżeli anioł-opiekun wstępuje wyżej po drabinie, narodowi jego powodzi się lepiej, jeżeli zaś zstępuje, powodzi mu się gorzej. Jeżeli Bóg chce powalić jakiś naród, doprowadza najpierw do upadku jego anioła (porów. Bischoff j. w. str. 42).

Dla określenia anioła żydzi mają szereg słów. „Maleach" znaczy „zwiastun", „poseł" Boga. „Abir“ znaczy „mocarz" i bywa również używany do określenia Boga. „El" znaczy „Bóg" i „Anioł" (el elim=bóg bogów). „Benei elohim" znaczy i,Synowie Boga". „Isz Elohim" znaczy „Maż Boży",

Resz Lakiaz w traktacie Berachot 326 tłomaczy, że gdy zbór Izraela skarżył się, iż Bóg go opuścił, a przecież nawet król, gdy bierze drugą żonę, pamięta o sprawach pierwszej —